Dorine Verheijden – bestuurslid nmv Markkant-Milieudefensie 28-12-2023
Je ziet ze werkelijk overal! In de berm, op de oever van het kanaal, in het bos en, als je niet oppast, ook in je achtertuin. Bramen ….. ’takke planten’ zijn het met hun stekelige doornen en warrige stengels. Daar kunnen maar weinig mensen liefde voor opbrengen. Behalve dan natuurlijk de liefhebbers van klein fruit. Wist je dat de officiële soortnaam Rubus is en dat onder die noemer ook frambozen (Rubus Idaeus) vallen en Japanse wijnbessen (Rubus Phoenicolasius) of loganbessen (Rubus loganabaccus)? Allemaal heerlijke vruchten!
Toch staat bij mij de plant vooral te boek als een teken van verstoring van de natuur door stikstof. Het was voor mij dan ook een grote verrassing dat ik er onlangs achter kwam dat die conclusie veel te simpel is. Want eigenlijk is Nederland van nature een bramenland met zijn ruim 200 verschillende soorten. De focus op ‘de braam’ in het stikstofdebat doet onrecht aan de op zichzelf waardevolle plant. Onrecht, omdat in ons klimaat de vele soorten bramen, op wat uitzonderingen na, altijd al van nature prominent aanwezig zijn geweest. De rijkdom aan soorten gaat samen met een breed spectrum aan specifieke groeiplaatsen, variërend van zuur tot kalkrijk en van voedselarm tot voedselrijk. Tal van bramensoorten zijn karakteristiek voor oude cultuurlandschappen en bossen met hoge natuurwaarde. De Rubus levert in het algemeen ook een belangrijke bijdrage aan de biodiversiteit.
De verscheidenheid aan bramen is op zichzelf al waardevol voor de biodiversiteit, maar bramen vormen ook een goed leefgebied voor soorten uit verschillende diergroepen. Boomkikkers maken bijvoorbeeld dankbaar gebruik van de bescherming die de stekels van de braam bieden, reeën en herten eten de bladeren, vlinders en andere insecten halen nectar uit de bloemen en vogels en zoogdieren eten de vruchten. Van verschillende sprinkhanen is bekend dat ze bramen graag gebruiken als baltsplaats.
Bramen-kenners vinden daarom dat de soort in de Nederlandse natuur een eervollere plek verdient dan dat hij nu heeft. In de een brochure ‘OBN-brochure Bramenland Nederland, soortenrijkdom en natuurwaarde’ beschrijven ze hoe de grote soortenrijkdom van bramen in Nederland en in onze buurlanden het gevolg is van bijzondere genetische, morfologische en ecologische eigenschappen van de plant. Ook worden de karakteristieke bramenflora’s van afzonderlijke landschappen in Nederland beknopt beschreven en geïllustreerd. Is de lucht dan nu geklaard voor bramen? Nee zo is het ook weer niet. Vooral exotische soorten kunnen in ons land wel degelijk voor ‘verbraming’ zorgen. Het fenomeen is, in het algemeen, wel degelijk een indicatie voor een minder goede natuurkwaliteit. Zo tieren sommige soorten welig door stikstof. Ook minnen de planten droge zandgronden en daarmee is hun overvloedige groei een aanwijzing voor verdroging. Ook bij natuurbeheerders waart het schrikbeeld van ‘bramen & brandnetels’ al vele decennia rond en dat is niet voor niets. Want als de braam woekert krijg je de Rubus niet zomaar weg. Kennis van de verschillende soorten (woekeraars of zeldzame variëteiten) evenals inzicht in bodemgesteldheid en waterhuishouding kan beleidsmakers helpen in het natuurbeheer. En daar plukken we dan uiteindelijk allemaal de vruchten van in een gezond en groen 2024!
Markandalletjes
- Lang geduurd, maar nu zijn de bomen kaal. Het eerste winterstormpje Pia heeft weinig blaadjes meer om weg te blazen. Wel zijn de nesten nu te zien. Die van eksters hebben een dakje, die van kraaien zijn dakloos.
- Alleen dennen, sparren, en soortgenoten behouden hun groen door de ‘naalden’. Daardoor verdampen ze dubbel veel grondwater. Verdampen gaat via bladeren of naalden. Loofbomen zijn zuiniger, want die kiezen ’s winters een bladloze winterslaap!
- Land van Ons koopt 8 ha land in Brabant. Gelukkig. Bij natuurgebied de Brand, bij Udenhout. Is voor duurzaam boeren. Brabant is ondervertegenwoordigd, daarom zoekt Land van Ons meer grond in Brabant. Wie heeft een tip? Heel welkom!
- Chaamse Beek percelen tussen A58 en Ulvenhout nu door Breda bestemd als natuur. Dat geeft zekerheid en stroomt veel rustiger.
- Mooie historische fotogalerij langs Sulkerpad!
- Na de Kerst voor oudjaar op jacht? Ja in heel Nederland jacht naar nog bloeiende planten! Worden het er meer dan 400 soorten? Ook rond het Markdal wordt de ‘jacht’ geopend! Zondagmiddag 31 december. 13u30-15u30. Goed voor de ‘oliebollengoesting’. Aanmelden via website IVN Mark&Donge.
- Vogels? Nu eens noordelijk. Lage Vucht polder: Indische Gans (Reinier van Loo) , kleine kwetterende Cetti’s Zanger (Leo Nagelkerke). En dan boven de Haagse Beemden Slangwijk-Lange Bunders: twintig Brandgansjes (Oscar). Ooievaar, Goudplevieren en Grote Zaagbekken zagen David Janssens, Rutger van Ouwerkerk, Erik van Boxtel, Jarek van Houten! Voor elk wat wils, bij welk weer ook. Druppels waaien weg of drogen op (ooit!).
- *** voor iedereen een fijne warmhartige, sfeervolle overgang naar een duurzaam 2024 gewenst! ***
Joop van Riet – IVN natuurgids Mark&Donge
Marcel Elshout – natuurgids IVN Mark&Donge – Imker 21-12-2023
Stadsreuzen zijn zweefvliegen, dus geen vogels, maar ze vertonen wel koekoeksgedrag, ra ra, hoe zit dat nu weer in elkaar? Zweefvliegen kunnen zich sowieso geweldig anders voordoen dan ze in werkelijkheid zijn, maar sommige zweefvliegen zijn daar echt geweldige - vooral meesteressen - in. Het woord meesteres is in dit geval echt van belang, omdat hun “verkleedpartij” zeer creatief bedacht is en super functioneel. Tot deze groep behoren de Stadsreus, de hommelreus, de wespreus, de witte reus en de gele reus. Even naar de Stadsreus, Volucella zonaria, bijgenaamd de hoornaarzweefvlieg, de laatste tijd erg opkomend in aantal. Het volwassen insect leeft van nectar en regelmatig te zien op de bloemen van vlinderstruik en grote berenklauw. Toch ook op andere bloemen, zoals van sieruien of op de bloemen van een laatbloeiende exotische boom, bijgenaamd de bijenboom. Dit is maar een gedeeltelijke observatie, want talrijke andere insecten, worden door zijn/haar bloemen onthaald, dus het aanplanten meer dan waard.
Als het tijd is voor vrouwtje Stadsreus om eitjes te leggen, zoekt ze een wespennest op, poetst zichzelf mooi schoon, en stapt dapper het wespennest in. Daar wordt ze wonder boven wonder niet lastig gevallen, door al die verdedigende en steekgrage wespen. Ze legt rustig haar eitjes bij het wespennest, en na enige tijd en volbrachte bezigheden verlaat ze het nest. De nieuwe koninginnen en mannetjes wespen verlaten in de herfst het nest. De koninginnen worden bevrucht en zoeken een mooi plaatsje ter overwintering. De mannetjes en achtergebleven werksters-wespen leggen het loodje, dit jaar was dat rond half november. De larven van de Stadsreus leven van het afval in en rond het achtergebleven lege wespennest. In de zomer verschijnen ze als flinke uit de kluiten gewassen reusjes. De hommelreus, doet idem dito, maar dringt binnen in een hommelnest, afhankelijk van haar “verkleding” kan dat een tuinhommel- of een steenhommelnest zijn.
Zweefvliegen zitten over het algemeen in de verdrukking, hun aantal neemt de laatste jaren erg af, jammer, want het zijn wonderlijk mooie diertjes, als ze zo mooi “stilstaand dansen” in de lucht, met hun twee vleugeltjes … en ze steken niet! De Stadsreus neemt qua locaties en in aantallen gelukkig wel toe. Ze zijn op hun manier net zo creatief als hun menselijke evenknie de stadsorganisten en stadsfotograven. Muziek, mooie plaatjes, kostelijke functionele “verkleedpartijen”. Bovendien zijn de Stadsreuzen als extraatje ook fantastische opruimers! Laten we ze allen koesteren.
Markandalletjes
- Reeën grazen rustig op bosakkers. Gewend aan wandelaars en aangelijnde hond die voorspelbaar hun wandelpad volgen.
- Succes van Markkant’s ‘sup run walk’ opruimactie. Dertien zakken zwerfvuil geschoond uit de Mark en zijn oevers. Voor een ‘schoone’ Kerst. Volgende is 27 jan. 10u.
- Lezing Geert Brosens: Natuurfotografie als natuurbeleving. Zijn ervaringen bij het stille waarnemen en fotograferen. Als kabouter bij de paddenstoel en bosbeekjuffer boven stromend water. Vrijdagavond 22 december. 20u. De Klapekster. Kolonie 41. Wortel (B). Natuurpunt Markvallei.
- Nog meer genieten van de natuur? Meld je aan voor de voorjaarscursus ‘Blik op Natuur’. Gericht op beleven, zelf kijken, onderzoeken en leren. Zes avonden en vier excursies, o.a. vroege vogel- en avondexcursie. Start in maart, afsluiting eind mei. Locatie naar keuze: Bavel op dinsdagavonden en Oosterhout op donderdagavonden. Aanmelden via website IVN Mark&Donge.
- Klassieker: Eindejaars bloeiende plantenjacht. Oudjaar, zondagmiddag 31 december. 13u30-15u30. Aanmelden via website IVN Mark&Donge.
- Bleeke Heide: twaalf Groenlingen, twee Kepen, vier Kramsvogels, zes Geelgorzen, driehonderd! Toendrarietganzen met hun karakteristieke bruine nek. (Hans Diepstraten). Merkske: Tweehonderdtwintig Kolganzen (Stijn Leestmans), acht Krak-, drie Slobeenden, drie Grote Zilverreigers (Koen Verschueren), twee Zwarte Spechten, honderd Veldleeuwerikken, Graspieper en witkoppige Staartmees (Tom Voets). Markdal: Grote Zilver- en Blauwe Reiger, Heggenmus, Grote Barmseis, vijf Koperwieken (Jarek van Houten). Dodaarsje (Huub Don), IJsvogel (Harry van Vugt) en Ruige Dwergvleermuis (Helmut van Pelt) beiden bij Bouvigne.
- Kijk uit naar een grote witte vlek op het water. Misschien van een Grote Zaagbek met tandjes en haaksnavel om visjes te vangen. En kijk ook naar de heldere sterrenhemel met kerst om te mijmeren over die grootsheid en de wereld om ons heen.
Joop van Riet – natuurgids IVN
Aad van Diemen – natuurgids IVN Mark&Donge 14-12-2023
De Virginische roos (Rosa virginiana) heb ik in Bavel op de geluidswal zien groeien van een kleine struik tot een rand van vele vierkante meters. Die uitbreiding leek aanvankelijk alleen via worteluitlopers te gaan, maar een paar jaar geleden verscheen hij ook aan de andere zijde van het pad en zie ik hem in een berm ruim een km verder. Merkwaardig genoeg melden Rolff & Bärtels in hun ‘Flora der Gehölze’, dat deze roos een ‘kaum Ausläufer bildender Strauch’ is. Andere bronnen melden, conform mijn eigen waarneming, een struik met woekerneigingen. De verklaring voor deze tegenstrijdigheid is mogelijk dat hybriden wel uitlopers hebben en de oorspronkelijke wilde vormen niet.
Uit de Verspreidingsatlas van FLORON 2023 blijkt dat deze roos zich vooral in de duinen heeft gevestigd en op de zandgronden in Nederland. Hij wordt beschouwd als ingeburgerd.
Als de Virginische roos vruchten draagt is hij vrij makkelijk te herkennen. De bottels zijn bijna rond en felrood. Je ziet de roos meestal in het vrije veld en dan is het een gedrongen struik van ongeveer een meter tot anderhalve meter hoog. De bloemen lijken op die van de hondsroos en bieden niet veel houvast. De bladen wel: die zijn glimmend van boven, onbehaard en met een wigvormige voet. Een ander typisch kenmerk is dat er maar één soort stekels is, die bovendien paarsgewijs bij de knopen, = bladaanhechting, zitten. De stekels zijn onbehaard en licht gebogen. Mijn indruk is dat deze roos geen bosrandbewoner is, zoals veel andere rozen. Hij heeft ook geen neiging om te klimmen. Het liefst staat hij in het volle licht. Tijdens de zinderende zomer van 2023 gaf hij in de volle zon op het zuiden, geen krimp. Zijn andere naam duidt daar ook wel op. In Amerika namelijk, wordt hij ook wel de prairieroos genoemd. Het is daar de meest algemene roos. Hij bloeit lang, tot in augustus en ruikt zeer aangenaam, zoals ikzelf ook heb kunnen vaststellen. In de herfst kleuren de bladeren oranjerood tot diepgeel. Samenvattend: let je alleen op de bloem, dan kun je denken aan de hondsroos. Kijk je naar de bouw: gedrongen struik met glanzende bladeren, dan kom je al gauw bij de Virginische roos uit.
Het is niet helemaal duidelijk hoe de plant hier terecht is gekomen. In ieder geval is de landelijke verspreiding tamelijk recent, na 1990, gelet op de verspreidingsatlas. Er is een vermoeden dat hij net als de rimpelroos, is uitgezet om duinen vast te leggen. Hoe dan ook, op de Waddeneilanden moet het inheemse duinroosje tegenwoordig de strijd aanbinden met twee exoten: de Virginische roos en de rimpelroos.
De plant is afkomstig uit oostelijk Noord-Amerika met inderdaad de staat Virginia daar. Deze staat is genoemd naar Elisabeth 1, de Virgin Queen (1533-1603) van Engeland. Ze is weliswaar haar hele leven ongehuwd gebleven, maar waarschijnlijk niet als maagd.
Kwel …. lende vraag ?
Vies olielaagje op water bij oevers? Hoe kan dat? Goeie vraag. Komt van ver, zelfs uit Ardennen. Niet vies, natuur juicht er van! Gefilterd, heel zuiver, voedsel- en zuurstofarm, maar rijk aan ijzer en mineralen. Dat is ideaal voor de zeldzame planten. Door hoge grondwater nu naar boven gedreven. IJzer met zuurstof geeft olieachtig vliesje en roestkleur op bodem. ‘Olie’ vloeit niet, maar vormt schotsjes. Probeer maar.
Kwelwater verdwijnt meestal vroegtijdig door diepe sloten, komt niet bij de wortels. Daarom bij natuurherstel verondieping, ook in Mark en Markdal!
Markandalletjes
- Glasheldere midder-nachten. Orion hoog in zuiden, op zijn december plek, als ‘wintervierhoek’. Sirius als sterkste ster schittert links boven de horizon. In donker Markdal.
- Ellen Rijken – bekende fotografe - heeft mooie series van natuurfoto’s: vlinders, natuur, ooievaars, Markdal, etc. Zes stuks met enveloppe om vrienden blij te maken, met kerst, nieuwjaar of altijd. Contact:
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. . - IVN Natuurwandeling Vloeiweide. Rijsbergen. Aan de Bijloop en Turfvaart. Oude techniek, met hoogwater bemesten met slib. Zondag 17 december. 13u30-15u30. Aanmelden. Zie website IVN Mark&Donge.
- Bleeke Heide: Dertig talinkjes, uiteraard de ‘winterse’ (Remko Hanssens). Vroege of late dertig Wulpen (Huub Don). Merkske, ze zijn er weer: Toendrarietganzen hondervijftig. (Helmut van Pelt). Markdal: Indische Gans (Jarek van Houten). Weimeren: duizenden ganzen (Grauwe, Kol, Canadese) bij nieuwe waterplassen. Mooie Grote visjesvangende Zaagbekken uit Noorwegen. Bij Zwaluwe, Gat van Den Ham. Én bij Weerijs-Montenslaan zag Gert van der Hart. De winter heeft wat! Geniet!
Joop van Riet – natuurgids IVN Mark&Donge
Boomstam Henk – NatuurWijzer - IVN-gids Mark&Donge 30-11-2023
De Herfst! Naast het bladerfestijn ook het seizoen dat paddenstoelen de grond uitschieten en meer zichtbaar zijn voor iedereen. Ik vraag aan de kinderen om op zoek te gaan naar paddenstoelen. Ze krijgen van mij een spiegeltje op een steeltje en een zoekkaart met plaatjes van gangbare paddenstoelen. Vol enthousiasme gaan de speurders op zoek. Het blijft altijd weer verrassend hoeveel kinderen zien. Met een groep 4 vinden we een aantal mooie paddenstoelen; Aardappelbovisten, een geschubde inktzwam, stobbezwammetjes of zijn het zwavelkopjes? Waarom heet een paddenstoel eigenlijk een paddenstoel? De vraag schiet uit een speurend mondje en voordat ik antwoord kan geven is zijn interesse alweer bij een vondst. Even later vinden we een groepje paddenstoelen in een kring staan. Verwondering alom en hoe kan dat nou? Ik roep de groep bij elkaar en vraag ze of ik een mooi verhaaltje mag vertellen. Natuurlijk mag dat. Lang geleden toen mensen nog niet wisten dat paddenstoelen gemaakt werden door schimmeltjes vonden de mensen het maar spannende dingetjes, die paddenstoelen. Alleen de kruidenvrouwtjes van toen begrepen dat je sommige paddenstoelen kon gebruiken. Ze werden algauw heksen genoemd. En die heksen moesten natuurlijk wel eens met elkaar praten en overleggen over recepten en spreuken. Op nachten met een volle maan wandelden ze met hun huisdier, de pad, naar het bos en gingen in een kring staan. De padden moesten rustig wachten totdat de heksen klaar waren. Iedere heks toverde voor hun padje een stoeltje. Een slimmerik roept uit; een paddenstoel! Een ander legt de connectie en roept: in een heksenkring!
We struinen weer verder en onder een grote, oude beuk vindt een jongedame een paars paddenstoeltje. Met verrassing in haar stem roept ze mij erbij. Kijk, dan meester! Hoe mooi. Ik vraag haar of ze de kleur herkent van iets dat ze weel eens eet. Ja! Rode kool. Inderdaad! En in Nederland zijn we vaak heel makkelijk met naampjes geven. Als het ergens op lijkt, dan noemen we het zo. Hoe zou deze paddenstoel dan heten? Vertwijfeld zegt ze rodekoolpaddenstoel? Met applaus zeg ik Ja! Alleen vinden we paddenstoel dan te lang en zeggen we zwam; Rodekoolzwam. Ik roep de groep er weer bij en vertel ze dat dit een heel bijzonder paddenstoeltje is. Het schimmeltje gaat met zijn draadjes op zoek naar de dunste worteltjes van de boom. Het schimmeltje vraagt dan of het wat mag eten. In ruil zal het schimmeltje dan water met wat bouwsteentjes geven. De oude beuk vindt dat een goed idee. Als het schimmeltje water geeft dan hoeft hij daar niet zoveel worteltjes meer te bouwen. Dat is een prima samenwerking. Zo maakt deze beuk gebruik van het grote netwerk van schimmeldraadjes en het schimmeltje kan groeien door het eten dat de Beuk geeft. Er wordt weer een andere paddenstoel gevonden, en nog een, en nog een. We lopen verder door het bos en zingen: Op een grote paddenstoel….
Markandalletjes
- Overeenkomst tussen tandarts en verkiezingen? Kan beiden met ‘kies’pijn te maken hebben. Maar net als regen, dat houdt ooit ook een keer op. De Mark rijst bijna over zijn oevers.
- Lichtend voorbeeld uit brongebied van de Mark. In Baarle Hertog schonk bij testament mevr. van Hilst de gemeente haar perceel daar, op voorwaarde dat het ‘een groene long’ zal blijven. Raadsleden, schepenen en burgemeester namen unaniem graag een ‘groen’ besluit!
- Begin december neemt provincie besluit over verkoop Markhoeve. Wordt het witte rook voor de Markhoeve als innovatieve broedplaats en trefpunt?
- Themawandeling Tussen Gras en Glas. ‘Flirten met de grens’. Café In Holland. Schootsenhoek 23. Castelre. Zondag 3 december. 14u-17u30. Natuurpunt Markvallei. Waar België in het noorden ligt!
- In de regen contrasteren wilde woerd eenden op hun mooist. Bleeke Heide: vijftig mooie Wintertalingen (Roel Hoppenbrouwers, Sander J). Twintig Krakeenden (Sander). Merkske: Bosuil (Dries Martens). Roepende Raaf, Grote en Kleine Barmsijs (Ted Overmeer). Twee Goudhaantjes (Jan Adams). Markdal: Waterral, Vier VUURgoudhaantjes. (Leo Nagelkerke). Baltsende Roodborst, Putters, eenenveertig Vinken (Raymond van Breemen). Krabbenbossen-Weerijs: schaarse Grote Gele Kwikstaart, ook hier bij stuw (Gert van der Hart).
Ad van de Laar – natuurgids IVN Mark&Donge 16-11-2023
Ik was ook wel blij verrast dat er ook in natuurgebied Gilzerwouwerbeek in Bavel een paalnest voor ooievaars was gekomen. De omgeving rondom de nestpaal heeft een nat karakter en dat is te danken aan natuurontwikkeling van het gebied dat zo is ingericht. De akkers en weilanden werden glooiend afgegraven, op verschillende hoogten gebracht en er zijn waterpartijen gegraven. Eind vorige eeuw gingen de ooievaars in aantal snel achteruit. Toen begon men pas een goede studie van deze vogel te maken. Vanouds zijn ze een lieveling van de mensen. De ooievaar heeft altijd tot de verbeelding van de mens gesproken. Er zijn weinig vogels met zoveel volksnamen. Eiber, Uiver en Adebar is de naam van geluksbrenger en schatjesbrenger van schatjes of baby’s. Heel lang geleden nam hij een gevestigde en gewaardeerde plaats in. Men was er steeds op uit de ooievaar dicht bij huis tot nestelen te brengen, want een ooievaarsnest gaf beschutting aan een gezegend huis. Men geloofde echt dat een ooienvaar voorspoed bracht, het huis beveiligde en zelfs voor de menselijke voortplanting zorgde. En het is nu fijn dat er een jonge ooienvaar geboren is op het nieuwe nest. Na enkele jaren, maar dat kan de pret niet drukken. De voortplanting in het natuurgebied is in volle gang en er worden steeds meer soorten met jongen door mij gezien. Ben geen echte spotter maar bewandel het gebied wel vaak gewapend met telefoon om te fotograferen, mijn verrekijker vergeet ik vaak mee te nemen. Maar toch spotte ik eind juli moeder Patrijs met vier jongen. Ik heb nooit eerder patrijzen hier in het natuurgebied gezien, het duurde even tot moeder patrijs me zag en vloog met haar alarmroep laag weg. De jongen zochten rennend en piepend snel ieder hun eigen weg. Rond 1975 was de patrijs een talrijke broedvogel in het grootste deel van ons land, hoe wel er toen al sprake van afname was, is sindsdien 90 % er al weer van verdwenen.
Boomkikkers: en natuurlijk waren er ook de boomkikkers, een groot aantal jongen, het was even zoeken maar met het zonnige weer waren er nog hele kleine met nog een staartje en de kleur was nog niet fel groen. Maar heel mooi om ze zo te kunnen waarnemen in dit prachtige natuur gebied.
De jonge torenvalken: waren een plaatje, vijf op rij zaten de jongen in de open nestkast te wachten op het eten van het vrouwtje en mannetje. Een week later was er een dood jong gevonden in het gebied oorzaak onbekend.
Fazantenhaan gezien: het is een kleurrijke prachtige vogel, met heel helder hikkend geluid. Na dat de mais van het land was, zag ik hem vaker op grotere afstand, maar zijn ‘hen’ zag ik er nooit bij. Na de vele neerslag eind oktober, begin november was er erg veel water in de plassen en in het snel stromende water van de Gilzewouwerbeek. Het vele water stroomt nu gereguleerd snel door naar de Mark en de Bredase singels. Het natuurgebied is druk bevolkt met veel verschillende soorten, etende en rustende vogels. Het blijft voor mij een beleving in dit mooie natuurgebied, een bezoek is de moeite waard!
Markandalletjes
- Herfst mooi van vijftig tinten bruin, maar ook nat!
- Indrukwekkende fototentoonstelling op de Oogsttuin Wortels in Breda aan het Sulkerpad als pleidooi voor behoud van de tuin met hoge met natuur-, sociale- en educatieve waarden. Eerste Gele Lucernevlinder juist daar in Markdal waargenomen door Ria Lambregts die vanuit de biodiversiteitswaarde een warm betoog hield voor de Wortels in Breda. Ambtelijk bericht bij opening: ‘bestuurders praten door over oplossing’.
- IVN landschapswandelaars ontdekten nieuwe natuur langs Hazeldonksebeek en langste Vleermuisgrot van 50 meter ‘Op Goede Grond’: biologische fruitkweker oude rassen.
- Lichpuntje 1: biologische boomkweker bij Zundert! Gemeentes willen ‘spuitvrij’ gekweekte bomen! Lichtpuntje 2: Toekomst voor welvarender West Brabant is plantaardige voedings branche. Uitbouwen innovatieve bedrijven Dinteloord, Cosun, vegetarische slager, eiwit uit algen, etc. Dus: ‘Agro plantfood Valley’?
- Vogelskijken Bleeke Heide. Zondag 19 november. 10-12u. Herstelde oude ven al jaren magneet voor vogels. Aanmelden website IVN Mark&Donge.
- Alles over Slechtvalken. Lezing Martin Moller. Coördinator Roofvogels Hoeksche Waard. Donderdag 23 november. 20u. Wegwijzer. Steendorpstraat 2. Breda. Graag aanmelden:
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. . - Mens en natuur. Gert van der Hart. Actievoerder. In transitie leren van natuur. Vrijdag 24 november. 20u. Klapekster. Kolonie 41. Wortel (B). Natuurpunt Markvallei.
- Bleeke Heide. Vierhonderdvijftig Kolganzen (Ted Overmeer). Drie winterse Koperwieken (Hans van Kluiven). Merkske: Goudvink, Zwarte Specht (Ted). Markdal: Grote Zilverreiger. (Piet van Iersel). Brandgansje (Jarik van Houten), gelukkig weer een IJsvogel (Egbert Eilander). En vast nog veel meer te zien!
Joop van Riet – natuurgids IVN Mark&Donge