Reiger – West Brabantse Vogelwerkgroep 10-11-2023
Zestig jaar geleden kwam ik in Breda wonen. De Boven-Mark stroomde toen vrij en ongeschonden door het dal. Alleen vanaf enkele bruggen was de rivier te bekijken. Er werd geboerd tot aan de waterkant. De oevervegetatie werd doodgespoten. In de zeventiger jaren werd de rivier recht getrokken om regenwater snel af te voeren. Om leeglopen te voorkomen moesten stuwen aangelegd worden. Met een fiets-wandelpad van Breda tot aan de grens was de ontsluiting een feit. Nu moeten de fouten uit het verleden weer hersteld worden.
Mensen uit Ginneken of Ulvenhout kunnen vanuit hun huis een wandeling maken naar en door het Markdal. Niet alle bewoners van ons land hebben zo’n voorrecht. Ik woon op tien minuten lopen van het Markdal, laat dagelijks mijn hond uit en kijk altijd naar vogels. Via automatische registratie op waarneming.nl weet ik dat ik daar 177 verschillende soorten vogels heb gezien in 694 bezoeken. Het Markdal is geen hotspot voor vogels, maar het is een vast gegeven: hoe meer bezoeken, hoe meer kans een vogelsoort te zien.
Laten wij het nu eens hebben over de bezoekers die ik zoal tegenkom. Niet direct een soort die voor biodiversiteit zorgt. Het zijn gewone mensen die een wandeling in de natuur maken voor ontspanning, gezondheid, rust en stilte. Een enkele maal iets bijzonders zoals dat stel in exotische kleurrijke kleding en op blote voeten. Veel mensen lopen in zichzelf te praten. Vroeger een veeg teken maar nu is dat normaal. De koekoek die de hele maand mei op de Bieberg zat te roepen, zullen zij niet gehoord hebben. Vrijwel iedereen groet elkaar. Van verhuftering is niets te merken. Handhavers zijn niet nodig. Na het maken van een praatje wordt ook nog een prettige dag toegewenst. Soms wordt zelfs bedankt voor het aangename gesprek. Lopen er in het Markdal meer bijzondere mensen dan op andere plaatsen? Dat is voer voor psychologen.
Als honden elkaar besnuffelen, maken de baasjes al vlug een praatje over het wel en wee van hun trouwe viervoeters. Eén gesprek kan ik mij goed herinneren: “Mijn hond heeft een hartkwaal. De dierenarts zei dat hij nog maar een maand te leven had. Maar dat was vijf jaar geleden. Nu krijgt hij bètablokkers”.
Geregeld kom ik mensen tegen die daar voor het eerst komen, omdat ze niet weten dat een deel van het pad ’s winters onder water kan staan met natte voeten als gevolg. Dat komt niet door hoogwater van de Mark, maar door regen en kwel vanuit het Mastbos. Dat maakt dit deel botanisch interessant. In de zomer is het geel van ratelaars en daarna paars van kattenstaarten. Er groeien zelfs zeldzame planten, die niet genoemd mogen worden. De beheerder heeft vergeefs geprobeerd het wandelpad droog te houden en nu maar omgedoopt tot laarzenpad.
Een rondje lopen is niet meer mogelijk omdat Staatsbosbeheer het deel tussen Bieberg en Reeptiend afgesloten heeft. Zodat mijn wandeling tegenwoordig noodgedwongen heen en terug lopen over het zelfde pad is. Tien jaar geleden kwam men trots struinnatuur promoten. Overal mocht gelopen worden. Leve de vrijheid, maar vogelnesten kunnen verstoord worden. Zo heb ik gezien dat hengellaars te dichtbij het nest van een smient zaten met verstoring tot gevolg, de vogels vertrokken. Op vrij struinen is SBB nu teruggekomen met de drastische maatregel van totale afsluiting. Andere mogelijkheden zijn niet overwogen. Zoals een wandelpad aanleggen, waarvoor de runderen de route al uitgezet hebben. Wandelaars blijven vrijwel altijd op de paden, dat maakt het voor vogels voorspelbaar. Of alleen het meandereiland afsluiten of alleen in de broedtijd. Vooral de ten onrechte verfoeide Canadaganzen hebben baat bij de afsluiting. Vogelaars moeten nu vanaf afstand kijken, om de rustende aalscholvers op de oever te blijven zien. Maar … geniet van het Markdal, het is altijd interessant voor mens en dier.
Markandalletjes
- Herfst nat en vijftig tinten bruin. Het blijft genieten!
- Stichting Ark is succesrijk in aanleg vrije natuur voor provincies Brabant, Limburg, etc. Nooit met vaste paden, wel struinnatuur waar mensen en natuur – zoals runderen – zelf de paden lopen! Vogelbescherming vindt verstoring door wandelaars in een buitengebied zoals hier heel beperkt. Voorspelbaar gedrag via routes maakt het voor dieren nog meer vertrouwd.
- Landschapswandeling vallei Aa of Weerijs. Zondag 12 november. 10-16u. Met IVN Natuurgidsen heen en weer via Rijsbergen. 20 km. Resultaat natuur- en beekherstel. Aanmelden. Via website IVN Mark&Donge.
- Voedselbos Laurentiusschool aangelegd. Initiatief juffrouw Nathalie. Met hulp van wethouder Bakker, IVN en Kober. Winnende naam van kinderen werd ‘Smikkelsnoepbos’. Klaar voor de eerste lekkere oogst!
Aad van Diemen – Stadsplanten en IVN natuurgids 2-11-2023
De Europese blazenstruik (Colutea arborescens) is een struik uit Zuid-Europa die hier soms verwildert. Hij heeft in Breda ieder geval gestaan aan de Belcrumzijde van het spoor, voordat men daar begon te bouwen. Een forse struik is nog steeds te vinden op het natuurterrein achter de Trechterman aan het begin van het Minervum. Aan een verspreidingskaartje is te zien dat het ten eerste met de zeldzaamheid nogal meevalt en ten tweede dat de struik een voorkeur voor zand heeft. Voor de twee genoemde locaties gaat dat ook op en de groeiplekken zijn droog. FLORON geeft in de verspreidingsatlas aan waar de Europese blazenstruik groeit.
De blazenstruik behoort tot de vlinderbloemige zoals de brem, gaspeldoorn, erwt en boon. De opvallende blaas waarin de zaden zitten is dus een peul. Ook de bloemen zijn opvallend: prachtig geel met rode strepen. In een aantal publicaties wordt melding gemaakt van een voorkeur van de struik voor kalk. Dat zou de relatief hoge aanwezigheid in kalkrijke duinen verklaren. Tot mijn verbazing staat de blazenstruik op de lijst van het Project Invasieve Exoten. In een Vlaamse publicatie meldt men, dat op de Sint-Pietersberg de blazenstruik al vanaf 1800 heel talrijk en ingeburgerd was, maar daar nu geheel verdwenen is. De Sint-Pietersberg is een gekende hot spot bij botanisten en het zou mij niet verbazen als hier de natuur een handje hulp is toegestoken. Er bestaat ook een oranje blazenstruik (Colutea xmedia) waarvan de bloem oranje-bronskleurig is en een kruising is van de Europese en de Oosterse blazenstruik. Men vermoedt dat de kruising wel eens algemener kan zijn dan de Europese.
De etymologie van de wetenschappelijke namen is weer eens een rommeltje. De soortaanduiding ‘arborescens’ betekent ‘boom’. De blazenstruik mist overduidelijk een centrale stam en is dus een struik. Ergo: foute naam. De geslachtsnaam ‘colutea’ zou volgens de ene bron zijn afgeleid van het Griekse ‘colutao’ = gedruis. Volgens een andere bron ‘koiloo’= uithollen. Dit laatste vanwege de lucht in de blaas. De verklaring voor de aanname ‘gedruis’ is gebaseerd op de klap waarmee de blaas openspringt. Vooral Vlaamse bronnen melden dit eendrachtig en stellig. Mij leek zo‘n zelfontploffing onwaarschijnlijk en ik ben gaan kijken naar rijpe blazen. Ze hingen er wat bleekjes, maar geheel intact, bij. Het geluid kan wel ontstaan als verse peulen in de vlakke hand worden genomen en er dan met de andere hand en klap op wordt gegeven. De Grieken waren speels.
Markandalletjes
- Wintertijd. De woerden zijn op kleur, voelen zich helemaal het mannetje. Verkneukelend wachtend op de lente balts.
- Tip: lezing Dick Klees over biodiversiteit en klimaat. Komen de zonnige tropen hierheen? Of zijn het Sahara’s? Vrijdag 3 nov. 20u. Bellevue. Dorpstraat 27. Chaam. Natuurvereniging Mark&Leij en gemeentelijke klimaatweek. Gratis.
- Was veel belangstelling bij Nacht van de Nacht voor behoud duisternis. Maximum van 100 belangstellenden bij Wolfslaar, met wethouder Natuur Peter Bakker. 75 wandelaars bij Terheijdense Binnenpolder. Door samenwerking van IVN Mark&Donge met Legendejagers en Kiemkracht spannende beleving voor klein en groot met alle zintuigen in de nachtelijke wereld.
- Oude wilgen aan Flodderdreef door vrijwilligers Westbrabantse Vogelwerkgroep en IVN M&D geknot voor landschapsbehoud en nestgelegenheid. Ontwikkeling van bosrand zichtbaar door jonge eikjes bij scheurende oude wilgen. Knotten is noodzaak om omvallen van topzware knoerten te voorkomen.
- Ommetje Klein Heike, Langereit, Wouwer Lei, Ouden Hofstad, etc. Zondag 5 nov. 10-12u. Start Café d’n Brooij. Chaamseweg 21. Gilze. Met gidsen Natuur en Landschap Gilze en Rijen. Aanmelden:
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. . - Natuurwandeling IVN Rondje Putven in Chaamse Bossen (SBB). Zondag 5 november. 13u30-15u30. Ontwikkeling van moeras, productiebos, naar natuurlijke waterberging met vennen en ‘goren’ tegen verdroging. Aanmelden website IVN Mark&Donge.
- Natuurwerkdag Oranjepolder. Zaterdag 4 november. 9u30-14u. Natuurtuin in zeekleipolder. Snoeien, maaien, knotten, poelen schonen, takkenrillen maken, en vooral gezellig werken, genieten en bijpraten in de natuur. Domeinweg 9. Oosterhout. Graag aanmelden. IVN Mark&Donge.
- Landschapswandeling Aa of Weerijs heen en weer. Zondag 12 november. 10-16u. Beleven van het landschap met beek- en natuur herstel in de vallei. Ca 20 km. Aanmelden IVN Mark&Donge.
- Vogels. Bleeke Heide: Koperwiek en vijftig Wintertalingen (kleinste eendje) als wintergast. Ook Krakeenden, Slobeend, Dodaarsje, Watersnip (Ted Overmeer). Zwarte Ruiters -gevleugeld en zonder paard (Roel Hoppenbrouwers). Merkske: zeldzame Grote Pieper, Havik, Raaf, twee Zeearenden op Castelreesche Heide (Benne Roelen). Markdal: Boomkruiper, Grote Bonte Specht, Groene Specht (Jarek van Houten). Huppelend van blijdschap zag Marianna Janssen al IJsvogel op zoek naar visjes in nieuwe deel van Gilzerwouwerbeek bij Lange Bunder – Bavel. Dat belooft wat!
Willem Veenhuizen - West Brabantse Vogelwerkgroep 26-10-2023
Onze wandeling begint weer bij de Duivelsbrug, mooi helder zicht, veel zuidwesten wind, en het water van de de Mark staat hoog vanwege de stevige regenval van de afgelopen dagen. We horen vanuit verschillende richtingen de telkens harde en onderbroken zang van de Roodborst. Deze ‘robins’ komen uit het noorden van Europa om hier te overwinteren, de ‘onze’ gaan naar zuidelijkere gebieden, om daar te overleven en later in het voorjaar weer terug te komen…. Een kijkerblik over de Mark goh, toch een 40 tal Wilde Eenden, meestal tijdens de vele wandelingen maar weinig eenden waar te nemen. Natuurlijk altijd enkele Meerkoeten te zien, en af en toe het prrrrrt van een Waterhoen te horen.
De paddenpoel mooi, nu vol water, is wel anders geweest en heeft vaak dit jaar gort droog gestaan. Helaas voor dierlijk leven, die zijn gevlucht. Prachtig nu, IJsvermaak plas dras, deels gemaaid, waardoor er diepere en ondiepe delen aanwezig zijn. Grote Canadese ganzen zelfs 60 exemplaren waren aan het voedselzoeken. Ook twee Grauwe Ganzen erbij. De Grauwe stonden verder weg van de groep Canadezen, zouden ze elkaar niet zo mogen….? Hééé dat is weer leuk, een Witte Kwikstaart, zenuwachtig en snel vliegjes vangen langs de natte graspollen. Verderop nog een koppel Wilde Eenden, scharrelende Zwarte Kraaien en Houtduiven. Zo zie je maar die natte prut trekt toch diverse vogelsoorten aan.
De dode eik was leeg, we gaan maar stil verder. Ja, ja, trompetterende Canadezen vliegen laag door in zuidelijke richting. We horen en zien enkele Kool- en Pimpelmezen in de wilgenbosjes langs de vistrap. Ook een Winterkoning laat zijn alarm horen, zeker iets daar wat hem niet bevalt…… Hééé mooi een groepje Spreeuwen, in een strakke rechte vlucht, vliegen ook door, op trek naar het zuiden. Evenals wat kleinere vogels in een golvende vlucht, Vinken, en goed luisteren dan hoor je hun roepje, djuuuup djuuuup….!
Dan weer een kijkerblik vanaf de stuw over een deel van het Markdal. Jeetje te gek, wat een grote hoeveelheid Grote Canadese Ganzen, sjonge sjonge, tel ze maar even, langs de beide oevers, ook vlak nabij en langs de wandelende en joggende mensen! Tellen, eerst een groep tot tien tellen dat naar de honderd, die honderd gaan daar in…. en verder tot zeker DUIZEND getelde Canadezen!!! Zoveel heb ik er hier nog nooit gezien en geteld! Rondom het Amphiaziekenhuis heb ik er wel eens 300 geteld, maar nu …….….. Er vliegen nog enkele kokmeeuwen rond boven de plas, verder niets! We lopen al weer terug, de Kauwen, wat een drukte, zoeken nog naar voedsel bovenop de gestorte bermgrasheuvels nabij de SBB kantoren. Vanuit de Bouvignetuinen mooi de fluittoon van een Boomklever te horen. Nog een keer een kijkerblik over IJsvermaak. Nee toch, er zijn daar nog meer Canadese Ganzen bijgekomen, nu zo’n 120 exemplaren, toemaar…. Straks is Breda geen Kauwenstad meer maar een Ganzenstad! Tot vogelse, en geniet van de vogeltrek, houdoe,
Markandalletjes
- Weerbericht wisselend, wel warmer dan gemiddeld en zaterdag Volle Maan.
- Nacht van de Nacht. Zaterdagavond. 19u. Aftrap door wethouder Peter Bakker (natuur en duurzaamheid). Behoud natuurlijke Duisternis. Nachtelijke wandeling door Wolfslaar met nachtgidsen en ‘legendejagers’. Voor alle zintuigen. Griezelen of betoverend? Pikkedonker of stralende sterren? Voor kinderen en groteren. Zaterdag 28 oktober. 19-21u. Start boerderij Wolfslaar/Tuinhuis. Aanmelden IVN Mark&Donge.
- IVN projecten gekozen in Duurzame 100 van Trouw. Met projecten van Schone Rivieren (45), Operatie Steenbreek (56) en Tiny Forest (68).
- Lezing biodiversiteit en klimaat. Dick Klees. Vrijdagavond 3 november. 20u. Natuurvereniging Mark en Leij. Zin en onzin over subtropisch Nederland. Droogten, bosbranden, hittegolven. Wat kan biodiversiteit? Bellevue. Chaam. Start lezingencyclus Natuurplein Baronie. Medewerking Alphen-Chaam aan Klimaatweek. Gratis.
- Knotseizoen van ‘knotploeg’ is weer begonnen. Één zaterdagochtend in de maand. Ook zin in ochtendje buffelen en natuur opknappen? Met erwtensoep. Info
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. . WestBrabantse Vogelwerkgroep en IVN. - Vrijwilligers Kanovereniging hebben volgende kanosteiger van grondlaag geschoond en gaan door!
- Natuurbericht: van Jan Meesters - Mark en Leij: Nu écht een Dassenburcht in werkgebied van Mark en Leij! Locatie is/blijft ‘top secret’! Dassenwaarnemingen graag melden aan boswachter Jarno van Bussel Op Hondsdonck drie jongen (in plaats van twee) uitgevlogen. Uitzonderlijk goed huiszwaluwen jaar geweest.
- Vogels voorzichtig op trek. Kijk omhoog, struikel niet over de ganzen! Kramsvogels komen er al!
Boomstam Henk, NatuurWijzer, IVN-gids 19-10-2023
Het feest is begonnen! Rood, geel en oranje vallen de bladeren van de bomen. Het is carnaval in het bos en de bomen strooien met hun bosconfetti. Ondertussen kruipen de bodemdiertjes, kevers en larven dieper weg in de grond of onder de bast van een dode stam. Ik loop met een groep basisschoolkinderen door het Ulvenhoutse Bos. Een bos… Hoe weet je nou eigenlijk wat een bos is? Ja, duhuh meester. Daar staan bomen. Precies! Dus je herkent het bos aan de bomen. En een grasland? Gras natuurlijk, meester! Oké, oké… en zijn er ook dieren waarvan je weet dat die graag in het bos wonen? Een specht meester. Heeft u ook moeilijke vragen? Ja hoor, wat is het verschil tussen dood en levenloos? Huh, wat heeft dat er nou mee te maken? Nou, jullie herkennen feilloos biotopen aan de planten en dieren die er wonen, maar er is nog veel meer waaraan je kunt zien in welke biotoop je bent. Maar daar moet je dat verschil wel voor kennen, dus… zeg het eens. Vertwijfeld gaat een vinger omhoog. Een steen is levenloos, meester? Heel goed; zeg ik. Waarom? Een ander vult aan: die heeft nooit geleefd! Goed zo! Wat is dat dan, ‘levend’? De kinderen strooien met voorbeelden en allerlei dieren, planten en zelfs paddenstoelen komen voorbij. Maar waarom noemen we dat dan levend? Een stilte valt. Weer een twijfelend vingertje gaat omhoog. Als je ademt? Heel goed! Roep ik enthousiast. Daar werken planten en dieren zelfs samen. Is er nog meer dat iets ‘levend’ maakt? Langzaam komen de kenmerken naar boven, herinneringen uit de les in de klas; Als je kindjes kunt krijgen, als je kunt groeien, als je kunt eten… en poepen! Een schaterlach rolt door de groep. Het blijft heerlijk om te zien dat er ergens in de kelders en krochten van de kinderbreintjes al een boel weetjes zijn opgeslagen. Als groep weten ze het eigenlijk wel. Zeker na zoveel jaar met NatuurWijs het bos in te zijn geweest. Bomen leven, en planten, en dieren, en vogels, en paddenstoelen, en… en…
Biotoop, het woord hebben ze wel eens gehoord, niet wetend dat ze allang wisten wat dat is:
een geografisch bepaald gebied met een uniform landschapstype waarin bepaalde organismen kunnen gedijen. Een paar prachtige scrabble-woorden bij elkaar! Ik knip het met de groep in stukjes: eerst: een geografisch bepaald gebied; dat is een stukje grond. Als tweede: uniform? Denk aan je voetbalteam, aan soldaten of piloten. Die dragen dezelfde kleren! Dus uniform betekent ‘hetzelfde eruitzien’. En als derde: landschapstype is een stukje grond dat er hetzelfde uitziet als een ander stukje grond met dezelfde bodem, heuveltjes, dalen, begroeiing en wat er rondloopt. Hé, dat brengt ons bij het volgende mooie woord voor scrabble: organismen? Wat zijn dat dan? Dat zijn jij en ik, de bomen, de planten en de paddenstoelen, de kevers, spinnen, vogels, vossen, hagedissen en kikkers. De LEVENDE natuur!
We lopen verder door het Ulvenhoutse Bos en op een mooie, open plek zetten we alle tassen bij het bankje naast de Eik. Ik zet loeppotjes, uitschuifspiegeltjes, juweliersloepjes en zoekkaarten van stichting Boomfeestdag klaar, terwijl de kinderen even rondrennen in de fantasie van hùn bos. Ik doe een duif na en de groep komt al roekoe-roepend naar me toe gerend. In groepjes gaan ze op zoek, naar de planten en dieren die het bos een bos maken. En naar de levenloze natuur die het bos een bos maken: de grondsoort, de temperatuur, is het licht of donker, nat of droog, waait het er hard of juist niet…
Na een tijdje neemt de fantasie het weer over en feesten de kinderen met het bos mee. De bosconfetti wordt over hun eigen hoofden uitgestrooid en hele bladergevechten worden gevoerd. Ik roep ze weer bij elkaar en we pakken de tassen. In een lange polonaise lopen we zingend en kletsend door het bos terug naar school.
Markandalletjes
- Herfstvakantie, kastanjes, eikels, walnoten vallen als natuurspeelgoed uit de lucht!
- Website Ons Ulvenhout publiceert wekelijks Natuur rond het Markdal. Met eerdere edities overzichtelijk bij elkaar! Dank, dank!
- Discussie in Waterschap, vijf insprekers, ook Extinction Rebellion. Vervuild slib storten in schone Put van Caron bij Oosterhout? Veel verdeelde fracties. Historisch besluit: voorstel DB werd met 16 tegen 11 door AB weggestemd. Waterkwaliteit en KRW prioriteit.
- Preview Nacht van de Nacht, voor behoud duisternis. 28 oktober, 19-21u. IVN. Wolfslaar en Terheijdense Binnenpolder.
- Bleeke Heide: Kneu, tien Putters (Roel Hoppenbrouwers), vier Boerenzwaluwen (Huub Don). Merkske: Blauwe Kiekendief, Visarend (Tom Voet). Goudhaantje (Ted Overmeer), Lepelaar (Jef vd Berghe), zeldzame Waterpieper (Stijn Leestmans). Markdal: Visarend visvangend bij Biebergstuw. Bewonderd door Ger Lagendijk, Helmut van Pell en Ted Overmeer als goudhaantjes!
Leo Nagelkerke, West-Brabantse Vogelwerkgroep 12-10-2023
Ik houd erg van wandelen. Het liefst doe ik dat elke dag en het weer zal me niet snel tegenhouden. In de winter probeer ik meestal gedurende de middagpauzes naar buiten te gaan om zo nog wat daglicht mee te pakken. Na zo’n verkwikkend stukje lopen is het zitten achter de computer weer beter te doen. In de zomer, als de dagen lang genoeg zijn en ik licht genoeg krijg, wil ik ook wel eens ’s avonds laat, of zelfs ’s nachts gaan lopen. Misschien wat eigenaardig, maar ik hou van de diepe rust van donkere paden in de polder of in het bos. Mensen kom je dan niet tegen, maar soms wel een egel, een haas, of een uil. Zo zag ik afgelopen jaar een bosuil, waarvan ik het silhouet tegen de nachthemel kon ontwaren. Ik liep langs de boom waarin hij zat en joeg hem kennelijk de stuipen op het lijf, want hij ging er snel vandoor. Zelf schrik je ook wel eens van een krakende tak, of een ander vreemd geluid in het donker, maar dat maakt het voor mij extra aantrekkelijk: kennelijk zit er nog steeds ergens dat jongetje in mij dat avonturen wil beleven.
Zo liep ik een paar weken geleden rond een uur of elf ‘s avonds langs een poel die vlak bij mijn huis aangelegd is. Omdat de nachten nu alweer langer worden en het al flink kan afkoelen, hing er een mysterieuze nevel tussen de rietstengels. Een klein windvlaagje joeg een paar mistflarden mijn kant op en ik moest denken aan verhalen over watergeesten: spoken die gebonden zijn aan een bepaald ven, meer, of rivier, die het water beschermen, erin wonen en niet altijd het beste met verstorende mensen voorhebben. Het zal geen verbazing wekken dat ik geen echte geest heb gezien, maar het zette me wel aan het denken over de rivieren waar ik voor mijn werk als visbioloog ben geweest. Op veel van die plekken waren mensen voor wie de watergeesten een realiteit waren. Zo is er Nyaminyami, de god van de rivier de Zambezi. Nyaminyami heeft een vissenkop en het lijf van een slang. Hij beschermt de mensen die in de Zambezi-vallei wonen, maar hij verlangt daar wel loyaliteit en rituelen voor terug. Toen in 1956 begonnen werd met de aanleg van de Kariba-stuwdam moesten vele mensen verhuizen en bovendien werd Nyaminyami van zijn vrouw gescheiden die een stuk stroomafwaarts was toen de werkzaamheden startten. In 1957 zijn rond de dam toen de grootste overstromingen sinds mensenheugenis opgetreden met een honderdtal doden tot gevolg. Alleen na interventie van stamoudsten en lokale priesters kon Nyaminyami tot bedaren worden gebracht. Zelf heb ik zijn beeld bovenop de dam kunnen bekijken en als je de grootsheid van de rivier tot je laat doordringen is het niet moeilijk je in te denken dat de riviergod voor velen hier een realiteit is. Ook de door-en-door christelijke Ethiopiërs hebben een diep ontzag voor de geest van de Blauwe Nijl, die ze vaak Gihon noemen, een naam die uit de bijbel komt en als een van de vier rivieren uit het paradijs wordt beschreven.
Deze verhalen tonen het besef van de mens dat ze klein zijn vergeleken met de grote natuurverschijnselen van de rivier: de rivier leidt hen, is ze de baas, maar stelt ze ook in staat om te leven. Tegenwoordig is bijna overal die relatie omgekeerd, want de rivieren zijn afhankelijk van wat wij ermee doen. Dammen, vervuiling, overbevissing, daartegen is geen riviergod bestand. Wat wel zou kunnen helpen is dat de rivier als rechtspersoon wordt gezien: “De rivier is zichzelf”. Dat mag gek klinken, maar bedrijven kunnen ook een rechtspersoon zijn, dus waarom rivieren niet, of meren, of bossen? Wellicht geeft ze dat mogelijkheden zich te verdedigen.
Markandalletjes
- Het nazomert maar door in alle kleuren, paddenstoelen tekenen de zwoele herfst.
- Wat kan één zo’n blikje in het veld je hele blikveld verzieken. En wat geeft meenemen een opgeruimd gevoel!
- Mijlpaal: Waterschap stelde Markdal-zuid (Galder-Strijbeek) vast. Bestuur vraagt aandacht voor Strijbeeksebeek (EVZ), waterschapsbosje, (vlecht)heggen, vogelvriendelijke inrichting. Aanleg wandel- en fietspaden uitgesteld door meningsverschillen. Knelpunten Alphen-Chaam (geen geld?), Natuurmonumenten (eigen grond, geen recreatie?). Teleurstellend, voor integraal plan. Mensen het sluitstuk worden?
- Familiewandeling Paddenstoelen. Alle soorten, maten, kleuren, stippen, zwammen. Zaterdag 14 okt. 10-14u. Boswachterij Dorst. Inschrijven noodzaak. IVN Mark&Donge.
- Bijenhouden? Cursus Imker? Start 25 jan. Twintig lessen. Wolfslaar. Bredaas Bijenhouders Collectief (BBC). Zie: www.bijenhouders.nl > cursusaanbod > basiscursus imkeren > Breda.
- Markdal: Visarend bij Bieberg (Egbert Eilander, Nico Natuur). Toen na aanleg meanders, gaf visarend twee weken lang vanaf stuw Bieberg demo visvangst! Nieuwe voorbode?
Joop van Riet – natuurgids IVN Mark&Donge