Zeeden

3-4-2025

De zeeden (Pinus pinaster) is een boom die je in de buurt van Breda met regelmaat kunt tegenkomen, maar nooit in grote plantvakken bij elkaar. Hier en daar staan er een paar bij elkaar en als je oplet pik je ze er snel uit. Bij oude bomen vallen direct de grote roodbruine vlekken op van de schors.  De bast heeft ook diepe groeven, maar dat hebben bijna alle oude dennen. Het tweede kenmerk zijn de zeer lange naalden die met twee bij elkaar zitten. Er is geen enkele den met naalden tot wel 25 cm. Een derde kenmerk is de grote dennenkegel. Ook hier geldt: geen enkele den heeft zo een grote kegel. Je moet dan wel geluk hebben dat je een afgevallen kegel vindt want ze blijven diverse jaren aan de boom hangen en ze zijn gewild bij verzamelaars. De zeeden wordt tot 30m hoog en krijgt een piramidevormige kroon en een lange kale stam. Hij wordt hier en daar aangeplant voor de houtproductie. 

De reden dat ze weinig worden aangeplant is dat ze vorstgevoelig zijn. Een pluspunt is weer dat ze het aan zee goed doen, ongevoelig zijn voor luchtvervuiling en genoegen nemen met nog schralere grond dan zwarte dennen. Zoals de naam al aangeeft vind je ze bij ons daarom nogal eens aangeplant in de duinen en verder op de arme zandgronden in Brabant en Drenthe. Er is wat onenigheid over het verwilderen van de zeeden. In Brabant zaait hij zich waarschijnlijk wel uit, maar niet veel. De zeeden is afkomstig uit het Middellandse Zeegebied en komt daar voornamelijk aan de kust voor.

De wetenschappelijke soortaanduiding ‘pinaster’ betekent wilde den, onechte den. Dit in tegenstelling tot de parasol-den (Pinus pinea). Deze laatste kweekte men in de tuin en werd hoger aangeslagen, waarschijnlijk omdat men deze mooier vond, beter schaduw gaf. Het achtervoegsel ‘aster’ drukt iets negatiefs uit: vergelijk criticus en criticaster.

Terpentijn

Zeedennen zijn in Frankrijk op vrij grote schaal aan de Middellandse Zeekust aangeplant om het stuivende zand vast te leggen. Tevens werd van deze zeedennen de hars afgetapt. Daarvan werd en wordt soms nog terpentijn gemaakt. Er is ook een medicinaal gebruik tegen longkwalen. Met dat gebruik moet men voorzichtig zijn want een te grote hoeveelheid is schadelijk. Vroeger werd de terpentijn uit allerlei naaldbomen voor verf en vernis gebruikt. Vooral de Amerikaanse moeras-den (Pinus palustris) is hiervoor in Amerika op grote schaal gebruikt in de 19de eeuw. Dit ging zo rigoureus dat de bossen uitgeput raakten.

In Europa is de Venetiaanse terpentijn die uit De Europese lork wordt gewonnen, het meest beroemd. Deze terpentijn behoudt namelijk zijn glans na drogen in olieverfglacis.

Aad van Diemen – natuurgids IVN Mark&Donge

Markandalletjes

• Prachtig lenteweer. En dan excursie van gemeente Breda over plas dras inrichting van 20 ha nieuwe natuur in Lage Vuchtpolder. Met vlucht van twintig krijsende Grutto’s geen uitleg over succes meer nodig! Historische beleving! Motto van gemeente ecologen: “zorg voor robuuste gebieden, dan pakt de natuur zijn kansen wel”. Dit sluit aan op het SBB kerngebied.
• Aanbieden (voldoende?) handtekeningen voor burgerinitiatief aan burgemeester Paul Depla is op donderdagavond 10 april om 19u. In trouwzaal Stadshuis. Grote Markt. Iedereen is welkom. Gaat om ‘behoud het Groene Goud’. Dat leeft heel sterk in Breda. 
• Stroomt er ongezuiverd water met asfalt- en bandenslijpsel vanaf de A58 de Mark in? Dat vraagt fractie Water Natuurlijk aan Dagelijks Bestuur Brabantse Delta. Zou strijdig zijn met de doelstelling voor de Kader Richtlijn Water die in 2027 gehaald moet worden. Ook vraagt Water Natuurlijk of er meer knelpunten bij Rijkswegen van Rijkswaterstaat zijn? Antwoord moet volgen.

  

   
• Natuurwandeling De Worp (bij Drimmelen). Langs kreken, door grienden. Bijzonder gebied aan de Amer. Drassig sinds de Elisabethsvloed, turfwinning, griend oogsten, beversporen, eendenkooien, etc. Veel vogels en mooie planten. Zondagmiddag 6 april. 13u30-15u30. Aanmelden. Zie website IVN Mark&Donge.
• Natuurwandeling Schootsenhoek (B). Grensgeval van goed Vlaams beheer op Hollandse grond. Net even anders. Grenswippen via den Dodendraad, oude Bossche landweg, herberg Pannenhuis, galgenveld, café In Holland, etc. Zondag 6 april. 14-16u. Start Schootsenhoek 23, 5114 AC Castelre, NL. Natuurpunt Markvallei. Altijd plesant
• Burgemeester Paul Depla opent tentoonstelling “Bijen(houden) en biodiversiteit”. Zaterdag 5 april. 15u. Princenhaags museum: Haagweg 334. Breda. Wilde bijen, honingbijen, zandbijen en zijn mensen. Tentoonstelling van Bijenhouders organisaties. (meeste) Zondagen 12-17u.
• Ook nog Veldleeuweriken, Kieviten, Grasmussen, Bergeenden in Lage Vucht! Het voorjaar is begonnen en duurt tot 21 juni!

Joop van Riet – IVN Natuurgids Mark&Donge