Klaar voor de start... AF !

Joop van Riet – Natuurgids IVN Mark & Donge 16-6-2023

Voor natuurherstel Markdal! In een grijs verleden was er al een startschot, toen zes IVN natuurgidsen symbolisch water van ‘Bron naar Breda’ lieten stromen. Van het Baarlese Eindegoor naar de Bredase Trappekes. Al wandelend droegen ze dat water in een bloedheet juni weekend in 2006 over 40 km naar de haven van Breda. Waar wethouder Schoenmakers het in herstelde haven liet stromen, als voorschot op stromend water door de stad. Het volgende startschot was massaler met 200 mensen in Vianden die in 2011 vlak voor de provinciale verkiezingen de lijstrekkers opriepen om de natuur in het  Markdal aan te pakken. Daaruit ontstond de Vereniging Markdal die 100 ha voor natuur verwierf, compleet met bestemmingsplannen. Waarna Provincie en Waterschap het over namen.

Nu op 1 juni was het formele starschot! Het definitief ontwerp voor het Markdal-zuid van de Vlaamse grens tot stuw Galder ligt tot 12 juli ter inzage! Met zienswijzen kan iedereen daarop reageren. Daarna volgt besluitvorming door waterschap- en GS provinciebestuur. Eind van dit jaar zou het werk kunnen starten! Ook bij Raad van State beroepen kan - op eigen risico - de schop in de grond. 

Op de drukke info-avond in de Galderse Leeuwerik ging het nu vooral over de inrichting met meanders en bestaande loop. Daar is altijd veel over gezegd. Landschappers keken vaak verschrikt naar een dubbel loops systeem. Uitgangspunt zou weer één natuurlijke smalle beek met brede overstromingsoevers moeten zijn. Maar de werkelijkheid is dat al bij het eerste herstel bij Galder-Strijbeek in 1995 er naast de al gekanaliseerde Mark natuurlijke meanders aangelegd werden. Dat is niet meer terug te draaien. 

In het nieuwe Ontwerp is dat nog nadrukkelijker doorgezet. De meanders vormen de ‘vrijstromende Mark’ en de restanten van de gekanaliseerde Mark zijn de ‘hoogwatergeul’, die alleen bij echt hoog water mee gaat stromen. Hogere stuwen en stroomdammen moeten het water de meanders van de ‘Vrijstromende Mark’ in sturen. Daar kan de dynamische kracht van het water voor afkalving aan buitenbochten en aangroeien van zandbanken aan de binnenoevers zorgen. Dat is goed voor natuur en stroomsterkte. Natuurlijke verondieping van de hoogwatergeul moet zorgen dat het zuivere kwelwater omhoog bij de wortels van de planten komt. 

Na een studie ‘bouwen met natuur’ bleek dat de ‘Vrijstromende Mark’ het best op de oostoever tot zijn recht zou komen, in plaats van deze meerdere keren de hoogwatergeul te laten kruisen. Maar het waterschapsbosje met oude meanders op de westoever mag niet verwaarloosd worden! Recreatieve natuurbeleving is voor Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten nog een zorgenkindje. De uitwerking voor recreatieve fiets- en wandelpaden moet nog volgen, daarover is nog vertragende discussie. Wel zal de studie ‘Vogelvriendelijke Inrichting Markdal’ van Maaike GriffioenPhD  en Ver. Markdal benut worden.

Al met al is er een uniek ontwerp ontstaan met een Vrijstromende Mark en een hoogwatergeul, dat nergens in de studieboeken staat. En dat straks moet bewijzen dat je, ook vanuit een achterhaalde situatie, met een nieuw ontwerp de natuur in een beekdal kan herstellen. 

Markandalletjes

• Het blijft warm en droog. Dat zag je aan de puffende zwarte snaveltjes, tijdens de kraamvisite van IVN en WBr Vogelwerkgroep voor DRIE jonge ooievaartjes bij Kinderboerderij Parkzicht met beschuiten met muisjes en ooievaarsdiploma’s. Goed te zien was hoe de ouders eten uitbraken, dat door de forse ‘kuikens’ opgeslobberd werd. De vraag hoe dat met drinken zat, werd opgelost toen een ooievaar laag over de info-stand vloog en met gemorst water uit zijn bek natuurgids Marlies Leemans met een frisse klets zegende! Zo geven ooievaars op pelikaan manier hun jongen te drinken!
• Groene Koepel, IVN Mark&Donge, nmv Markkant-Milieudefensie, adviesgroep BromN nodigen als bedankje voor de goedgekeurde subsidie regels voor Piekbelasters de EU milieu Commissaris Sinkevičius uit voor een bezoek aan het bedreigde Ulvenhoutse Bos.
• Groene Brigade van Natuur en Landschap Gilze Rijen werkte aan EVZ Boomkikker route van Molenschotse Heide naar Chaamse Bossen. Nu geopend door Waterschap (Alwijn ten Cate), Peter Bakker (Breda), Corné Machielsen (Gilze-Rijen). Boomkikker is thermometer van natuurkwaliteit, dus laat hem hoog in de boom klimmen! Route ook goed voor zijn andere natuurvrienden.
• IVN Natuurwandeling: Verrassende Tuin van Toon Thielen. Transitie van gangbare Plantenkwekerij naar Natuurtuin in Dorst. Zaterdag 17 juni. 13u30. Aanmelden: IVN Mark&Donge.
• Nachtje Op den Rooy. Met Vleermuizen, Nachtzwaluwen en vlinders. Zaterdag 17 juni. 21u30-23u30. ‘P’ Natuurgebied Den Rooy. Ulicoteseweg. Meerle (B). Natuurpunt Markvallei.
• Bleeke Heide: acht Lepelaars (Marcel Bingley, Frank Kroos). Merkske: Wespendieven, Wielewalen (Kees Noijens, Gabrielle van Wonderen, Connie Boot). Markdal: acht Ooievaars (Jan Adams), Grote Bonte, Middelste Bonte, Groene Specht (Maurice Peters). Rooskensdonk: Veldleeuwerikken (team Cees en Corrie). Slangwijk: zeldzame kleine zwart-grijze reiger, de Kwak! (Nick Jansen). Altijd verrassend!