Willem Veenhuizen - West Brabantse Vogelwerkgroep 11-7-2024

Deze zaterdagochtend hopelijk een blijvend droge ochtend, want het is nogal wisselend de laatste weken van nattigheid en zonneschijn! Soms te koud voor het jaargetijde, wat natuurlijk ook bij de vogels een beetje zijn terugslag geeft. We naderen alweer het einde van het broedseizoen. Het waait soms even stevig waardoor het water op de mark wat onrustig wordt en daardoor ook weinig vogelactiviteiten op het water! Van de Zwarte Kraai maakten de jongen nogal wat herrie om voedsel te bedelen bij de ouders, nabij de boompartijen van de Duivelsbruglaan.  Ja op het water toch een Meerkoet…..

We lopen ingesloten door hoge rietstroken, langs de nu fraaie paddenpoel en ondoordringbaar rozenstruweel naar het eerstvolgende bruggetje. Ook vanaf dit bruggetje over de Mark kijkend, weinig te zien, alleen aan het einde wat Grote Canadese Ganzen met enkele Soep/Boerenganzen. Veder bleef het stil.  IJsvermaak prachtig groen, maar vanwege de hoge gras vegetatie geen vogelactiviteiten te zien. Alleen enkele rustende Houtduiven op enkele lichtmasten! Een groep Kauwen vliegt over richting het westen, naar het Mastbos. Het koeien/wildrooster over, nu een prachtig geel landschap betredend van de vele bloeiende Jacobskruiskruid. Door de koeien gespaard want die lusten geen Jacobskruiskruid. Tevens zijn paarden, schapen en geiten gevoelig voor deze wat ‘giftige’ plant.  Plots wat kleine vogels komen er aan, o mooi een groepje Distelvinken of Putters in de kijker, wat een maf effect zo boven deze gele zee, want die Putters zijn ook mooi gelig met rood en zwarte verendelen. Ze vallen in de verte naar beneden op de zaden van de vele akkerdistels! In de nog aanwezige dode eik niets te ontdekken!  Hé hé nu pas de eerste zingende Kleine Karekiet in de rietvegetatie van de ‘vistrap’. Verderop aan de overkant enkele zingende Tjiftjaffen. Veder blijft het stil….. Geen Ooievaar deze keer, op het dak van het staatsbosbeheerkantoor, helaas vertrokken naar andere nestpalen langs het Markdal.

Weer een kijkerblik vanaf de stuw. Ook hier bijna geen vogelactiviteiten! Ik denk vanwege een te hoge grasvegatatie van oever en graslanden. Vele vogelsoorten kunnen dan niet eten uit de bodem…! Alleen in de verte, een groep van 26 Grote Canadaganzen, volgens mij een familie met bijna allen volwassen jongen. Vanuit de Bieberg klinkt nog wel  het ‘gelach’ van de Groene Specht. We lopen al weer terug langs de SBB kantoor. Geen Kauwenleven langs en in de Beukenlaan, ze zijn met uitgevlogen jongen alweer ergens ander aan het verzamelen. Een Vink en een Winterkoning laten zich horen. Hééé mooi, ook het zachte gekoer van een Holenduif dringt door.  We staan natuurlijk wat langer stil bij de nestgaten (neststenen) van de Gierzwaluwen in het waterschapsgebouw. Maar helaas nog geen Gierzwaluw te bekennen. Te vroeg op de dag of nog voedselzoekend in de hogere luchtlagen! Ik heb toch de indruk dat ze laat zijn met broeden of niet aanwezig zijn, dat alles vanwege de te koude en natte weersomstandigheden!

Vanuit de tuinen van Bouvigne klinkt nog wel de zang van Merel, Zwartkop en Tjiftjaf.

Mooi langs de vijver van IJsvermaak, mooi in de hoek, een voedselzoekende Witte Kwikstaart. Een “Koestouwerke” noemden wij hem altijd. Vaak bij de koeien aanwezig in de natte en blubberige bodem. Nabij de paddenpoel een familie Koolmezen, de ouders druk bezig met insecten zoeken voor hun hongerige jongen. Een leuk einde, maar toch een stille weinig enerverende wandeling deze keer…. Houdoe

Markandalletjes

• Zomervakanties zijn met Brabant begonnen. De zomer volgt, vast wel ….. Veel mooie bonte bermen. Vlinders laten zich zien. Maaiseizoen is begonnen. Beleid is maaien EN afvoeren, voor verschraling en zeldzame kruidenrijke planten.
• Zoals ook Rode Pimpernel. Gastheer (‘waard’) voor eitjes mooie vlinder: Pimpernelblauwtje. Rupsjes vallen op de grond. Als er ‘toevallig’ moerassprietmieren zijn, nemen die ze mee naar hun nest en voeden die als toekomstige koningin. Rups eet ondertussen jonge miertjes op. Tot ze verdacht groot wordt en moet vluchten. De Rode Pimpernel in. Zich verpopt tot vlinder, uitvliegt, paart en eitjes legt op Rode Pimpernel, etc., etc. Wat kan natuur voortplanting toch ingewikkeld toevallig maken… En bij mensen … ?  
• Wolf was al in Wolfslaar, meldt Eric daar. In najaar werd een gedood schaap gevonden. Typisch wolf slachtoffer. Opvallend was dat de andere schapen rustig en niet gestressed waren. Vroeger ging hij naar Spanje voor wolven, nu kwam er een op zijn werkplek! 
• Grootste EU kunstmestfabriek (Yara) staat in Terneuzen. Grootste Nederlandse aardgasgebruiker, grootste CO2 uitstoter, op één na grootste NL ammoniak uitstoter, veel fossiele subsidies en weigering belastingschuld van 650 miljoen te betalen. Concludeert Follow the Money. Producent van veel kunstmest, dat overtollig van het land het water inspoelt. Daarom ook Big Jumpen.
• Merkske: baltsende Wielewalen en bijna verdwenen Geelgorzen. Bleeke Heide: drie baltsende Kwartels (Ted Overmeer, Luuk Pelkmans). Markdal: voor het eerst na jaren TWEE huismussen in voortuin. Van jaar tot jaar weer metertje dichterbij. Twintig nesten Oeverzwaluwen bij Ulvenhout. Lepelaar met jong, zag Lieneke Stijn. Tuinfluiter – ook al baltsend – meldt Kees Kameraat. Dat moet goed komen!

Joop van Riet – natuurgids IVN Mark&Donge

Boomstam Henk, NatuurWijzer, IVN-gids Mark & Donge 4-7-2024

Het is bijna Zomervakantie. De leerkrachten en kinderen leven er al naar toe. Nog een paar dagen naar school. Echt hard werken zit er niet meer in. De motivatie is ver te zoeken. Gelukkig kan de klas nog een dag naar buiten maar ook daar blijkt dat luisteren naar speluitleg of de kennis achter het spel moeilijk is. Dus ik hou mijn verhaaltjes kort zodat we snel en veel kunnen ‘spelen’. We hebben er inmiddels een flinke wandeling op zitten. We zijn dit jaar bezig geweest met biotopen. Eerst kort herhalen wat een biotoop ook alweer is. De voorbeelden schieten uit de monden en het is me snel duidelijk dat ze het nog goed weten. In de herfst hebben we het biotoop Bos onderzocht en bekeken, in de lente hebben we de polder onderzocht en nu met de warme zomerdagen gaan we aan de slag met de oeverrand van een poel.

Wat leeft er allemaal in, op en aan de waterrand. Terwijl de kinderen rondrennen, hutten bouwen en verstoppertje spelen leg ik mijn loeppotjes en zoekkaarten klaar. Ik roep de kinderen bij elkaar en leg uit dat we vandaag bij de poel gaan kijken naar de specifieke plantjes en diertjes die daar leven. We verdelen snel in groepjes en dan gaan ze aan de slag. Kijk eens goed welke verschillen je ziet met het biotoop bos dat je wat verder rondom de poel ziet. Al snel worden de plantjes gevonden; Er staat een Boswilgje een halve meter uit de waterkant met zijn voeten in het water en Pitrus groeit in pollen stevig langs de rand. Trots worden ook een paar schaatsenrijdertjes in de potjes aan mij getoond. Langzaamaan neemt de pret rond het water het over en een paar dames zijn, voorzichtig, op blote voeten dwars door de poel aan het wandelen en een paar hebben de kabelbaan ontdekt.

We hebben het rond deze poel wel gezien en lopen verder naar de Speelweide. Daar gaan we eerst een hapje eten. Uitdagend ligt daar de poel met zijn houten touwbaan te wachten. Na het eten is het natuurlijk even vrij spelen en al gauw zit de hele klas in de baan. Ik zet ondertussen de teiltjes en de schepnetjes klaar. Nieuwsgierig komt de eerste kijken. Mag ik met dat schepnetje spelen, meester? Maar natuurlijk! Ik laat zien hoe je het best met zo’n netje kunt scheppen zonder dat je modder en plantenresten mee schept. Bij deze poel gaan we ons wat meer richten op de diertjes die er leven. Al gauw volgt de rest van de klas en ik roep dat ze zich weer in groepjes kunnen verdelen over de teiltjes en netjes. Samenwerken is ook hier van belang dus omstebeurt met de netjes! De kinderen zijn los en de teiltjes vullen zich met allerhande waterdiertjes; larve van de geel-gerande watertor, bootsmannetjes, schaatsenrijdertjes, een posthoornslak en zelfs jonge salamandertjes en een nog een verdwaald kikkervisje worden gevonden. De verwondering klinkt van de teiltjes omhoog en ik kom mezelf te kort om overal op tijd bij te zijn en mee te kijken naar de bijzondere vondsten. En ook hier daagt het water uit en na een tijdje van verwonderend onderzoek ‘duiken’ de kinderen het water in. Het is een prachtige dag en kijk het glimlachend aan. Ondertussen tikt de tijd door en we moeten weer verzamelen. De dag loopt op zijn einde en we moeten op tijd terug zijn op school voor muzieklessen, voetbaltraining en huiswerklassen. We pakken onze spullen en lopen langs de poort richting de Mark. Als we langs de Staatsbosbeheerboerderij het pad langs de Mark opduiken, komt een boswachter nog even meewandelen. Trots vertelt hij over de Mark, de afzet van voedsel en de rijkdom aan planten en dieren die dat brengt. Als voorbeeld leert hij ons de Grote Ratelaar. Ondertussen neemt een Buizerd even poolshoogte en daarna lopen we snel verder. Moe en afgepeigerd komen we weer bij school aan.

Markandalletjes

• Big Jump, ‘te water voor proper water’. Zondagmiddag 14 juli. Om 15u. Vanaf Landgoed de Klokkenberg. Mee jumpen?
• 1200 Euro voor nmv Markkant voor hun Levensbos. Donatie van BredaWandelt.

  

• Nachtvlindernacht. Zaterdagavond 6 juli. 20-23u. Natuurtuin Oranjepolder. Domeinweg 9. Oosterhout. IVN Mark&Donge.
• Bavels nieuwe Gilzerwouwerbeek al twee nesten met jonge Kieviten. (Ria Voermans, Aad van Diemen).
• Veel regen moeilijk voor Ooievaarsjongen. Toch drie stuks op Hondsdonck (Martin Bos). Bij Gilzerwouwerbeek (Joke Oomen) en Wolfslaar elk een. Veel vogels nu druk met tweede leg.
• Bij Galder in de Mark nieuwe stroomdam en watersportsteigers. Het werk vordert lekker!

Joop van Riet – natuurgids IVN

Aad van Diemen – natuurgids IVN Mark&Donge – stadsplanten 26-6-2024

De meeste mensen zal het verbazen hoeveel soorten wilde rozen in Nederland worden onderscheiden. Het zijn er minimaal dertig. De term minimaal moet worden gebruikt omdat de discussie over het werkelijke aantal soorten nog loopt. Eén van onderliggende problemen is dat er stabiele kruisingen optreden, waarover het moeilijk besluiten is of dit nieuwe soorten zijn. De rozenfamilie kent wel meer geslachten waarvan de soorten moeilijk op naam te brengen zijn, zoals de bramen, de vrouwenmantels en de kersen en pruimen. 

De bloemen van de veelbloemige roos zijn wit. Ze groeien in een tros van 10-20 bloemen. Het is een struik die tot vijf meter hoog kan worden. De bladeren zijn 7-9-tallig, tegenover 5-7-tallig bij de meeste andere rozen. Onderaan is de bladsteel rafelig door de vergroeide steunblaadjes. Dat is een goed determinatiekenmerk.

De bloemen zijn talrijk en relatief klein. De struik doet wel wat aan een braam denken. Door de rijke bloei wordt hij veel in tuinen en plantsoenen aangeplant, waaruit hij ontsnapt.

Deze roos is oorspronkelijk afkomstig uit Oost-Azië, maar inmiddels wereldwijd verspreid. In Nederland is hij algemeen geworden als inburgerende plant na 2000. Inmiddels heeft hij het stempel ‘invasief’ gekregen. Het succes van de roos dankt hij een paar eigenschappen: hij kan in de volle zon staan en verdraagt schaduw; hij verdraagt zure bodem, maar gedijt eigenlijk op alle bodemtypes; zaden blijven lang kiemkrachtig; vogels hebben een voorkeur voor de bottels en zorgen zo voor verspreiding.

Vanwege een paar van de bovengenoemde eigenschappen, wordt deze roos gebruikt als onderstam voor een aantal cultuurvariëteiten. Rond Breda komen we deze roos hier en daar tegen. Opdringerig en invasief? Welnee. 

Raad van State schorst bouw bij Bavelse Leij

• Gemeente Breda wilde bouwsels in Ecologische Verbindings Zone (EVZ) Bavelse Leij bij Klein Wolfslaar toestaan. Natuurverenigingen De Groene Koepel, Markkant, IVN Mark&Donge, BromN) maakten met advocaat Rogier Hörchner bezwaar. Gemeente stelde: ‘bouwsels zoals zwembad, poolhouse, 17 meter muur en sauna mogen zonder vergunning aangelegd worden. Ze zijn daarom géén obstakel…’ Dat was één van de redenen voor de Raad van State om in spoedprocedure de bouw te stoppen. Andere reden was ‘willekeurig’ gekozen maaiveld peil, waardoor er veel grond opgehoogd kon worden in waterbergingsgebied van Waterschap. Nu kwam het ‘boven water’ gekomen Wateradvies van Brabantse Delta goed van pas! Dat wilde een vrije EVZ. Ook het nog steeds niet vaststellen van de EVZ grenzen zoals de provincie al jaren terug wilde, was voor de Raad van State ook een twijfelpunt. Natuurverenigingen dringen al lang aan vaststelling. Raad van State gaat op 24 september verder, dan in bodem procedure!
• Ondertussen lijkt het streven van Bredaas college, om over EVZ StadsMark en Singels voor de vakantie te besluiten, door gebrek aan overeenstemming vertraagd te worden of (weer) te stranden?

  

Markandalletjes

• Meteo, hoge en lagedruk gebieden, hoe dan ook, uitkomst is een week met prachtig zomerweer! En dat is genieten. En zoeken naar de opgeborgen schaduwzeilen!
• Op Ginnekense Laurentiustoren zag Martijn Wijsman jonge Slechtvalk, gevoerd door vader. Raymond van Breemen (WestBrabantse Vogelwerkgroep) meldt het ringen van liefst drie jonge mannetjes Slechtvalken. Die zijn inmiddels gezond uitgevlogen van de toren van de Heilig Hart kerk. Duurde 40 jaar, maar die is nu behouden als monument met bewoning voor mensen en broedplaats van Slechtvalken. Die vandaar geregeld een stadsduifje pakken! Mooi succes, maar dit jaar geen broedgeval op Grote Kerk.
• Strijbeek vol van wilde dieren! Bij de Goorheining werd een Koningspython gevonden. Een dode. Ontsnapt of uitgezet? Een exoot dus. Ook werd er een wolf gezien. Een inxoot… De buurtapp plofte bekant. 
• Nachtzwaluwentocht. Mysterieuze vogel met kwakend ratelgeluid. Landgoed Den Rooy. Zaterdagavond 29 juni. 21-23u30. Start Parking Den Rooy. Ulicotenseweg 51. Meerle (B). Natuurpunt Markvallei.
• Watervogels op zondagmorgen 30 juni. 7-10u. Waterakkers Teteringen. Start Burg. Verdaasdonkstraat. Gids: Willem Veenhuizen. Graag aanmelden:  Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
• Jaarlijkse fietstocht natuurvereniging Mark en Leij door natuur van Alphen-Chaam. Zondag 30 juni. Meetrappen? Mail naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
• Natuurtuin Oranjepolder. Open zondagmiddag 13-16u. Natuur, waterbeestjes, vogels. IVN Mark&Donge gidsen.
• Zero waste week. 1-7 juli. Zie programma: zerowasteweek.nl. Natuur- en milieuvereniging Markkant.
• Peter Cival zag Havik in bomen op landgoed de Klokkenberg. Zoekend naar smakelijke prooien. Op struinpadje langs oever van de Mark tussen hoge rietstengels liet viertal drukke Rietzangers zich goed horen. Én ook goed zien! op nog geen meter afstand. Echt natuurbeleving! Voor wandelaar én vogels! 
• Nog meer vogels: Bleeke Heide, zeven (onzichtbare) Kwartels (Peter&Wendie, Joost Simons). Merkske: vijf Wielewalen (Reinier van Loo, SanderJ). Markdal: twee Scholeksters (Ria Lambregts), baltsende Wespendief, Bosuil, IJsvogel (Dick Groenedijk, Nico Natuur).
• Al gewend aan de kortere nachten? En de vlinders die weer fladderen? 

Joop van Riet – natuurgids IVN Mark&Donge

Marcel Elshout, Imker, IVN Natuur- en Biesbosch-gids 20-6-2024

Ondanks  regen, storm en onweer blijken bijen echte diehards. Het mogen en moeten zelfs, zit in hun evolutionair patroon, ze gaan zwermen. Ze gaan gezamenlijk de buitenwereld opzoeken voor een nieuwe plek, een nieuwe ontdekkingsreis. Eigenlijk zijn  honingbijen bosbewoners, en als ze in een zwerm hangen gaan ze vandaar via verkenners op zoek naar een geschikte huisvesting, een holle boom is natuurlijk ideaal, maar die zijn in het hier en nu, niet zo maar  voorhanden. Een imker kan daarom ook voor huisvesting zorgen. In onderhavig geval een grote kast, vanwege de grootte van het volk. Het is begin juni, dus is de linde in verschillende gradaties drachtboom, samen met veel andersoortige bloemen en zijn de bijen in aantocht. Zij allen vragen als waardbloem om aandacht en lokken met hun stuifmeel en nectar.

Bijen, vlinders, zweefvliegen en tal van andere insecten hebben een evolutionair  gegroeid   boeiend pact met de bloemen gesloten, tot beider  voordeel. Ze verlokken en verleiden elkaar, waar ze beiden een vruchtbaar resultaat uit halen. Ik wens alle bloembezoekende insecten  veel nectar en kleurrijke pollen toe. En alle gastvrouwen en gastheren, die deze  bezoekers willen en mogen verwelkomen een leuk onderonsje in hun gezamenlijke avontuurtjes, en dat wereldwijd, per slot van rekening wonen we in een geglobaliseerde wereld, wat dat dus dan ook moge zijn.

Ook Sofie, Noortje en Mijntje, die ik als Biesboschgids, tegenkwam op het bruggetje van Sint Jan stralen deze blijdschap op hun manier uit met het tonen van hun prachtige creatief  samengestelde  bloemenarrangementen. Wat een rijkdom, als je daar zomaar zo van kunt genieten en deze op hun manier kunt uitstralen. Drie dames leuk, dat ik  jullie daar heb mogen ontmoeten, en bedankt voor het laten zien van jullie  bloemrijke creaties!.

Markandalletjes

• Zon heeft midzomerse kracht, als de wolken willen! Toch een belofte voor wat er nog gaat komen?
• Big Jump komt op zondagmiddag 14 juli bij Landgoed de Klokkenberg. Nu ook in Nederland: jaarlijkse Europa brede actie voor schoner en gezonder rivierwater, ook in de Mark. Nog steeds te veel nurdles en kunstmest. Initiatief Vereniging Markdal en Belgische Natuurpunt Markvallei, samen met Landgoed Klokkenberg en Ulvenhout Leeft. Ook een spetterende boodschap afgeven? Noteer, kom en spring mee!
• Ontbrekende Waterbrief over EVZ langs Bavelse Leij (Klein Wolfslaar) werd opgevraagd door Adviesgroep BromN. Brabantse Delta wil ook 25 meter vrije ecologische verbindingszone, net als natuurverenigingen.
• Brabants Zeisteam in oprichting oefende in de beemden van het Merkske. Met ervaren zeisinstructeurs van Natuurpunt Markvallei. Om volgend jaar ‘internationaal’ aan het zeistoernooi van Markvallei mee te doen. Ook belangstellend naar ambachtelijk zeisen? Laat maar weten.
• Zomer kwartaalblad Puur Natuur meldt dat Natuurmonumenten natuurgebieden wil uitbreiden met ruimte voor recreatie. In het Markdal komt zo’n 100 ha natuur erbij, dus ook meer ruimte voor natuurbelevende recreatie? In plaats van geruchten om bestaande routes op te heffen? Puur Natuur komt gelukkig ook in Roosendaal op regionale NM werkkantoor.
• Vlinderexcursie KNNV. Zaterdagochtend 22 juni. 10u30-12u30. Vertrekplaats. Zie website KNNV Breda.
• Natuurwandeling Dorst: Van kwekerij naar landschapstuin. Toon Thielen toverde traditionele kwekerij en tuincentrum in 20 jaar om tot natuurlijke tuin door grond terug te geven aan de natuur. Nu gezonde planten, bomen, bloemen , poelen en vijvers zonder bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Zaterdagmiddag 22 juni. 13u30-15u30. Met informatie kraam voor en na. Aanmelden website IVN Mark&Donge.
• Midzomerfeest Voedselbos Gilze Rijen. 22 juni. 10-17u. Vruchten plukken. Kinderactiviteiten. Stropop maken. Zomerkrans. Hapje en drankje. Parkeren bij Warande 92a.
• Blikvangers op Bleeke Heide: drie Lepelaars (Peter van Hoek), Zomertaling, vier Ooievaars, Regenwulp baltsend (Erik-Jan Beenackers), vijf grote Zilverreigers (Reinier van Loo). Merkske: Zes Wulpen (Stijn Leestmans), vier Wielwalen, baltsende Nachtegaal en jong (Ted Overmeer). Markdal: Goudhaan (Maurice Peters), Scholekster (Kees Kammeraat), twee Gierzwaluwen, IJsvogel (Jarek van Houten), twee Grote Gele Kwikstaarten, Klokkenberg meander (Jeroen Stoutjesdijk).

Joop van Riet - Natuurgids IVN