Boomstam Henk, NatuurWijzer, IVN-gids 19-10-2023
Het feest is begonnen! Rood, geel en oranje vallen de bladeren van de bomen. Het is carnaval in het bos en de bomen strooien met hun bosconfetti. Ondertussen kruipen de bodemdiertjes, kevers en larven dieper weg in de grond of onder de bast van een dode stam. Ik loop met een groep basisschoolkinderen door het Ulvenhoutse Bos. Een bos… Hoe weet je nou eigenlijk wat een bos is? Ja, duhuh meester. Daar staan bomen. Precies! Dus je herkent het bos aan de bomen. En een grasland? Gras natuurlijk, meester! Oké, oké… en zijn er ook dieren waarvan je weet dat die graag in het bos wonen? Een specht meester. Heeft u ook moeilijke vragen? Ja hoor, wat is het verschil tussen dood en levenloos? Huh, wat heeft dat er nou mee te maken? Nou, jullie herkennen feilloos biotopen aan de planten en dieren die er wonen, maar er is nog veel meer waaraan je kunt zien in welke biotoop je bent. Maar daar moet je dat verschil wel voor kennen, dus… zeg het eens. Vertwijfeld gaat een vinger omhoog. Een steen is levenloos, meester? Heel goed; zeg ik. Waarom? Een ander vult aan: die heeft nooit geleefd! Goed zo! Wat is dat dan, ‘levend’? De kinderen strooien met voorbeelden en allerlei dieren, planten en zelfs paddenstoelen komen voorbij. Maar waarom noemen we dat dan levend? Een stilte valt. Weer een twijfelend vingertje gaat omhoog. Als je ademt? Heel goed! Roep ik enthousiast. Daar werken planten en dieren zelfs samen. Is er nog meer dat iets ‘levend’ maakt? Langzaam komen de kenmerken naar boven, herinneringen uit de les in de klas; Als je kindjes kunt krijgen, als je kunt groeien, als je kunt eten… en poepen! Een schaterlach rolt door de groep. Het blijft heerlijk om te zien dat er ergens in de kelders en krochten van de kinderbreintjes al een boel weetjes zijn opgeslagen. Als groep weten ze het eigenlijk wel. Zeker na zoveel jaar met NatuurWijs het bos in te zijn geweest. Bomen leven, en planten, en dieren, en vogels, en paddenstoelen, en… en…
Biotoop, het woord hebben ze wel eens gehoord, niet wetend dat ze allang wisten wat dat is:
een geografisch bepaald gebied met een uniform landschapstype waarin bepaalde organismen kunnen gedijen. Een paar prachtige scrabble-woorden bij elkaar! Ik knip het met de groep in stukjes: eerst: een geografisch bepaald gebied; dat is een stukje grond. Als tweede: uniform? Denk aan je voetbalteam, aan soldaten of piloten. Die dragen dezelfde kleren! Dus uniform betekent ‘hetzelfde eruitzien’. En als derde: landschapstype is een stukje grond dat er hetzelfde uitziet als een ander stukje grond met dezelfde bodem, heuveltjes, dalen, begroeiing en wat er rondloopt. Hé, dat brengt ons bij het volgende mooie woord voor scrabble: organismen? Wat zijn dat dan? Dat zijn jij en ik, de bomen, de planten en de paddenstoelen, de kevers, spinnen, vogels, vossen, hagedissen en kikkers. De LEVENDE natuur!
We lopen verder door het Ulvenhoutse Bos en op een mooie, open plek zetten we alle tassen bij het bankje naast de Eik. Ik zet loeppotjes, uitschuifspiegeltjes, juweliersloepjes en zoekkaarten van stichting Boomfeestdag klaar, terwijl de kinderen even rondrennen in de fantasie van hùn bos. Ik doe een duif na en de groep komt al roekoe-roepend naar me toe gerend. In groepjes gaan ze op zoek, naar de planten en dieren die het bos een bos maken. En naar de levenloze natuur die het bos een bos maken: de grondsoort, de temperatuur, is het licht of donker, nat of droog, waait het er hard of juist niet…
Na een tijdje neemt de fantasie het weer over en feesten de kinderen met het bos mee. De bosconfetti wordt over hun eigen hoofden uitgestrooid en hele bladergevechten worden gevoerd. Ik roep ze weer bij elkaar en we pakken de tassen. In een lange polonaise lopen we zingend en kletsend door het bos terug naar school.
Markandalletjes
- Herfstvakantie, kastanjes, eikels, walnoten vallen als natuurspeelgoed uit de lucht!
- Website Ons Ulvenhout publiceert wekelijks Natuur rond het Markdal. Met eerdere edities overzichtelijk bij elkaar! Dank, dank!
- Discussie in Waterschap, vijf insprekers, ook Extinction Rebellion. Vervuild slib storten in schone Put van Caron bij Oosterhout? Veel verdeelde fracties. Historisch besluit: voorstel DB werd met 16 tegen 11 door AB weggestemd. Waterkwaliteit en KRW prioriteit.
- Preview Nacht van de Nacht, voor behoud duisternis. 28 oktober, 19-21u. IVN. Wolfslaar en Terheijdense Binnenpolder.
- Bleeke Heide: Kneu, tien Putters (Roel Hoppenbrouwers), vier Boerenzwaluwen (Huub Don). Merkske: Blauwe Kiekendief, Visarend (Tom Voet). Goudhaantje (Ted Overmeer), Lepelaar (Jef vd Berghe), zeldzame Waterpieper (Stijn Leestmans). Markdal: Visarend visvangend bij Biebergstuw. Bewonderd door Ger Lagendijk, Helmut van Pell en Ted Overmeer als goudhaantjes!
Leo Nagelkerke, West-Brabantse Vogelwerkgroep 12-10-2023
Ik houd erg van wandelen. Het liefst doe ik dat elke dag en het weer zal me niet snel tegenhouden. In de winter probeer ik meestal gedurende de middagpauzes naar buiten te gaan om zo nog wat daglicht mee te pakken. Na zo’n verkwikkend stukje lopen is het zitten achter de computer weer beter te doen. In de zomer, als de dagen lang genoeg zijn en ik licht genoeg krijg, wil ik ook wel eens ’s avonds laat, of zelfs ’s nachts gaan lopen. Misschien wat eigenaardig, maar ik hou van de diepe rust van donkere paden in de polder of in het bos. Mensen kom je dan niet tegen, maar soms wel een egel, een haas, of een uil. Zo zag ik afgelopen jaar een bosuil, waarvan ik het silhouet tegen de nachthemel kon ontwaren. Ik liep langs de boom waarin hij zat en joeg hem kennelijk de stuipen op het lijf, want hij ging er snel vandoor. Zelf schrik je ook wel eens van een krakende tak, of een ander vreemd geluid in het donker, maar dat maakt het voor mij extra aantrekkelijk: kennelijk zit er nog steeds ergens dat jongetje in mij dat avonturen wil beleven.
Zo liep ik een paar weken geleden rond een uur of elf ‘s avonds langs een poel die vlak bij mijn huis aangelegd is. Omdat de nachten nu alweer langer worden en het al flink kan afkoelen, hing er een mysterieuze nevel tussen de rietstengels. Een klein windvlaagje joeg een paar mistflarden mijn kant op en ik moest denken aan verhalen over watergeesten: spoken die gebonden zijn aan een bepaald ven, meer, of rivier, die het water beschermen, erin wonen en niet altijd het beste met verstorende mensen voorhebben. Het zal geen verbazing wekken dat ik geen echte geest heb gezien, maar het zette me wel aan het denken over de rivieren waar ik voor mijn werk als visbioloog ben geweest. Op veel van die plekken waren mensen voor wie de watergeesten een realiteit waren. Zo is er Nyaminyami, de god van de rivier de Zambezi. Nyaminyami heeft een vissenkop en het lijf van een slang. Hij beschermt de mensen die in de Zambezi-vallei wonen, maar hij verlangt daar wel loyaliteit en rituelen voor terug. Toen in 1956 begonnen werd met de aanleg van de Kariba-stuwdam moesten vele mensen verhuizen en bovendien werd Nyaminyami van zijn vrouw gescheiden die een stuk stroomafwaarts was toen de werkzaamheden startten. In 1957 zijn rond de dam toen de grootste overstromingen sinds mensenheugenis opgetreden met een honderdtal doden tot gevolg. Alleen na interventie van stamoudsten en lokale priesters kon Nyaminyami tot bedaren worden gebracht. Zelf heb ik zijn beeld bovenop de dam kunnen bekijken en als je de grootsheid van de rivier tot je laat doordringen is het niet moeilijk je in te denken dat de riviergod voor velen hier een realiteit is. Ook de door-en-door christelijke Ethiopiërs hebben een diep ontzag voor de geest van de Blauwe Nijl, die ze vaak Gihon noemen, een naam die uit de bijbel komt en als een van de vier rivieren uit het paradijs wordt beschreven.
Deze verhalen tonen het besef van de mens dat ze klein zijn vergeleken met de grote natuurverschijnselen van de rivier: de rivier leidt hen, is ze de baas, maar stelt ze ook in staat om te leven. Tegenwoordig is bijna overal die relatie omgekeerd, want de rivieren zijn afhankelijk van wat wij ermee doen. Dammen, vervuiling, overbevissing, daartegen is geen riviergod bestand. Wat wel zou kunnen helpen is dat de rivier als rechtspersoon wordt gezien: “De rivier is zichzelf”. Dat mag gek klinken, maar bedrijven kunnen ook een rechtspersoon zijn, dus waarom rivieren niet, of meren, of bossen? Wellicht geeft ze dat mogelijkheden zich te verdedigen.
Markandalletjes
- Het nazomert maar door in alle kleuren, paddenstoelen tekenen de zwoele herfst.
- Wat kan één zo’n blikje in het veld je hele blikveld verzieken. En wat geeft meenemen een opgeruimd gevoel!
- Mijlpaal: Waterschap stelde Markdal-zuid (Galder-Strijbeek) vast. Bestuur vraagt aandacht voor Strijbeeksebeek (EVZ), waterschapsbosje, (vlecht)heggen, vogelvriendelijke inrichting. Aanleg wandel- en fietspaden uitgesteld door meningsverschillen. Knelpunten Alphen-Chaam (geen geld?), Natuurmonumenten (eigen grond, geen recreatie?). Teleurstellend, voor integraal plan. Mensen het sluitstuk worden?
- Familiewandeling Paddenstoelen. Alle soorten, maten, kleuren, stippen, zwammen. Zaterdag 14 okt. 10-14u. Boswachterij Dorst. Inschrijven noodzaak. IVN Mark&Donge.
- Bijenhouden? Cursus Imker? Start 25 jan. Twintig lessen. Wolfslaar. Bredaas Bijenhouders Collectief (BBC). Zie: www.bijenhouders.nl > cursusaanbod > basiscursus imkeren > Breda.
- Markdal: Visarend bij Bieberg (Egbert Eilander, Nico Natuur). Toen na aanleg meanders, gaf visarend twee weken lang vanaf stuw Bieberg demo visvangst! Nieuwe voorbode?
Joop van Riet – natuurgids IVN Mark&Donge
Dorine Verheijden, bestuurslid Natuur en Milieuvereniging Markkant Breda 5-10-2023
‘Zwemmen? Durf je dat in de Galderse Meren?’ vroeg mijn gesprekspartner deze zomer.
‘Ja, waarom niet?’ ‘Blauwalg?’ ‘Oh ja, niet aan gedacht’ antwoordde ik. De zwemwijzer bood gelukkig snel soelaas. Bij de Galderse Meren was geen blauwalg geconstateerd, maar, zo bleek, in bijna alle andere zwemplassen in de regio deed het probleem zich wel degelijk voor. Zelfs in het riviertje de Mark. Dat zette me aan het denken. Wat was eigenlijk blauwalg? Wat is het probleem? Hoe ontstaat het? Hoe lossen we het op?
Wat zijn blauwalgen: Om met de eerste vraag te beginnen: blauwalgen zijn wieren die geëvolueerd zij tot een soort bacterie. Blauwalgen behoren tot de oudste organismen op aarde. Er wordt geschat dat ze al 3,5 miljard jaar bestaan. Ze waren de eerste organismen in de wereld die zuurstof konden produceren en zo de evolutie van hogere, zuurstof verbruikende soorten leven mogelijk hebben gemaakt. En nog steeds is een belangrijke functie van blauwalgen om stikstof uit de lucht te binden. Blauwalgen, er zijn vele verschillende soorten, leven niet alleen in zoet en zout water maar ook in de grond, op rotsen, op takken en tegen boomstammen. In de tropen leven ze eveneens op bladeren van planten. Sommige soorten kunnen zeer hoge temperaturen, tot zelfs 75–85 °C, verdragen en leven in heetwaterbronnen. Er zijn ook soorten die samenleven met een bepaalde plant waarbij plant en alg elkaars groei wederzijdse versterken. Dat gebeurt bijvoorbeeld in de bladholten van varens. En last but not least zijn er soorten die in korstmossen symbiotisch samenleven met schimmels.
Algenbloei: Blauwalgen vormen dus een zeer interessant en belangrijk organisme op aarde. Echter er zijn ook schaduwkanten. Enkele soorten zijn berucht omdat zij bij een ‘algenbloei’ in de zomer zich massaal vermeerderen en overlast bezorgen. In verband met de gezondheid is zwemmen in gebieden met veel blauwalg af te raden. Ze kunnen namelijk giftige stoffen afscheiden waarvan mensen ziek worden. Deze stoffen komen via de mond het lichaam binnen. Juist daarom is voor kinderen zwemmen in besmet zwemwater gevaarlijk. Maar voor hen niet alleen, ook volwassenen kunnen klachten krijgen die variëren van hoofdpijn, ernstige zwelling van de oogleden, irritatie van slijmvliezen, huidirritatie, misselijkheid, diarree tot koorts. De vergiften kunnen zelfs tot langetermijnschade aan het zenuwstelsel leiden. Om deze reden wordt altijd een zwemverbod ingesteld wanneer ergens blauwalg wordt aangetroffen.
Wat veroorzaakt algenbloei: Algenbloei is vaak een symptoom van vermesting ofwel een teveel aan voedingsstoffen in het water. De optimale groeiomstandigheden voor algenbloei zijn voedselrijk water, een temperatuur tussen de 20 °C en 30 °C, troebelheid en weinig beroering van het water door windluwte en geringe stroming. Het is duidelijk dat zwemplassen daarom gemakkelijk ten prooi vallen aan algenbloei. Des te verrassender is dat ook het riviertje de Mark ermee te maken kreeg. Kennelijk is sprake van veel vermesting en van onvoldoende doorstroming!
In andere delen van het land is op allerlei manieren gepoogd deze problemen te bestrijden bijvoorbeeld door luchtbellen in het water blazen. In de haven van het Zeeuwse Tholen is geprobeerd algenbloei tegen te gaan met behulp van ultrasone trillingen. In Leusden werd jarenlang een soort sproeier gebruikt. De enige effectieve oplossing bleek echter het verminderen van de fosfaatbelasting ofwel minder mestuitspoeling. Het goede nieuws voor de Mark is dat daaraan met de herinrichting gewerkt wordt door de transitie in de landbouw en omvorming naar natuur in het dal. Maar ook in België zal dit onderwerp op de agenda moeten worden gezet. Uiteindelijk zullen minder stuwen en meer meandering ook een sneller stromend riviertje opleveren. Als dat allemaal is gelukt dan behoort algenbloei in de Mark tot de verleden tijd.
Markandalletjes
- Écht zomer, maar steeds vroeger donker, met krimpende maan en in westen dalende zomerdriehoek.
- “Lef met advocatenbef” was klimaatactie van Natuurpunt Markvallei voor stadhuis Hoogstraten. Met potten- en pannengeroffel oproep tot maatregelen! Dat werd gehoord!
- Zeistournooi ‘vettige zeis’ in Wortel ‘op scherp van de snede’ groot succes. Is milieuvriendelijkste maaitechniek. Internationale allure door Groningse deel- en meename van veel prijzen… Zonnige ambiance met honderden deelnemers en bezoekers. Voor herhaling rijp!
- ‘Straatmadelieven in de herfst’. Dorpsplantenwandeling Teteringen met vele biotopen en plantensoorten in straten, bermen, plantsoenen. Samen met Stadsplanten, KNNV. Zondag 8 okt. 13u30-15u30. Aanmelden IVN Mark&Donge.
- Bleeke Heide: grote Zilverreiger, tien Lepelaars, dertig Wulpen (Huub Don). Casarca ‘eendgans’ (Romein van Buren, Jan&Jeanne Vriens&van Dommelen). Merkske: Pimpel-, Staartmees, Boomklever, - kruiper, Veldleeuwerik, Goudhaan: allemaal mooie zangvogels (Ted Overmeer). Markdal: Aalscholver, Roodborst (Nico_natuur).
Joop van Riet – natuurgids IVN Mark&Donge 28-9-2023
Dat waren er dit jaar vijftien. En dat is er weer ééntje meer dan vorig jaar! We hebben het over ooievaars, maar dat was al duidelijk denk ik? De laatste drie jaar kwam er elk jaar een jong bij. Daarvoor schommelde het jaren rond de zes. Hoe gewoon het ook lijkt, pas tien jaar terug vlogen er vanuit het Markdal jonge ooievaars uit! Voorheen eeuwenlang nooit! Dit jaar waren er acht nesten van de twaalf succesvol. Waarvan drie voor het eerst. Bij Gilzewouwerbeek konden Joke en Piet Oomen eindelijk vanuit hun keuken zien hoe de speciaal door de gemeente voor hun uitzicht geplaatste paal op hun vroegere boerenland een mooi jong liet uitvliegen. Daar was jaren opgewacht! Net als op de natuurtuin Wolfslaar, waar uiteraard dagelijks veel bewonderaars waren. Ook een heel nieuw broedsel tegen de A58 aan bij de fietstunnel, zonder zich te storen aan voorbijrazende auto’s of een stilstaand file! Gemeente Breda (bestuur en medewerkers) allemaal apetrots, want alle drie de nieuwe nesten waren op gemeentegrond! Driemaal een pluim!
Een vaste waarde is voor het zesde jaar op Hondsdonck de nestpaal van Martin en Elvira met steeds twee jongen. De derde haalde het dit jaar niet. Een tegenvaller na het vogelgriepdrama vorig jaar in het Markdal, was dat het nest pas (te) laat weer werd bezet, en zonder succes bleef. Was er toch nog iets verdachts aan het nest waar altijd het hardst om geknokt werd? Maar vaak zie je met jonge koppels eerst een mislukking en succes het volgende jaar. Als de wildste veren er af zijn … De kinderboerderij Parkzicht bij de polder Lage Vucht vroeg de IVN vogelwerkgroep weer om een kraamvisite te organiseren, wat natuurlijk graag gedaan werd, o.a. door Marlies Leemans! Bij de kinderen en (ouders!) gingen de beschuiten met muisjes er goed in. En ondertussen konden kinderen een ‘IVN Ooievaarsdiploma’ krijgen, bij goede antwoorden, nogal eens ingefluisterd door ‘groteren’. Glunderende koppies gaan dan huiswaarts en het is leuk om een heel andere doelgroep enthousiast voor de natuur te maken.
Juist rond de Lage Vucht en de Bergboezem waren er nesten met 2 a 3 jongen. Bij de Rietdijk, Strikberg en dus bij Kinderboerderij Parkzicht. Terwijl aan de Bredase zuidkant van de oorspronkelijke drietallen er steeds maar eentje overbleef… Moet alles met biodiversiteit en voedselaanbod van vooral sprinkhanen en grote insecten te maken hebben? Door de vijf weken droogte was voor vlinders ook de ‘juni dip’ dramatisch scherper dan ooit. Was er dan meer voedselaanbod in de nieuwe natuur aan de noordkant? Of werd er daar - zoals het lijkt - eerder gebroed? Een indruk is wel dat het rond het Markdal ‘schraler’ geworden is. Daar komt met de herinrichting in Markdal-zuid hopelijk snel verandering in. Inmiddels is er voor ooievaars genoeg nest keuze, er zijn heel wat nieuwe nog niet bezette nestpalen door mensen bijgeplaatst. Maar dat is maar een aspect, royaal voedsel aanbod in de natuur lijkt de doorslag te geven.
Heel positief is dat er dit jaar geen ‘íncidenten’ met ballonvaarders waren. Dankzij de brief van de Westbrabantse Vogelwerkgroep aan de ballonvaarders branche. Ook dit jaarlijks overzicht is dankzij Harry van Vugt van de Westbrabantse tot stand gekomen. Dat maakt met de vijftien jongen duidelijk dat ‘stad in een park’ al jaren een geliefd ‘ooievaarsland’ is!
Markandalletjes
- Zonnig zondagsweer. Aparte waarneming Baarle Hertog paar honderd meter benzinefiles, dertig cent minder. Buiten vallen de kastanjes, kinderen rapen met plezier.
- Waterproject van prov. Antwerpen en Brabantse Delta voor waterkwaliteit Merkske. In buitengebied Hoogstraten meer vrijstaande boerderijen en huizen krijgen eigen zuivering, in plaats van vrije lozing. ‘Erfsappen’ op boerderijen worden gesaneerd. Natuurontwikkeling ‘in de Laars’ door Natuurpunt Markvallei een succes. De Kolonie met gevangenis, boerderij, museum, etc. zit nog in de planning.
- AANRADER: zondag 1 oktober 9-16u. Zeistournooi, Wortel (B), Kolonie 41, Klapekster. Zelfs Groningse deelname. Uit Brabantse grensgebied helaas geen ambachtelijke zeisers meer …. snik. Zeisen is natuurvriendelijk maatwerk. Initiatief van ‘de vettige zeis’, Natuurpunt Markvallei.
- Zondag 1 oktober 10-17u. Open dag unieke Vogelrevalidatiecentrum. Zundert. Rondleidingen, kinderactiviteiten, prachtige vogels, en lekkers. Luiterweg 36a.
- Bleeke Heide: Wintersignaal eerste vijf Smienten, achtentwintig verzamelende Ooievaars, vijftien reisklare Lepelaars (Ria Lambregts). Merkske: tachtig Ooievaars, kleinste roofvogeltje Smelleken, zes Watersnippen, (Tom Voet), een Houtsnip, Boomvalk (Stijn Leestmans), roepende Raaf (Ted Overmeer). Markdal: nu al (eenzaam) baltsende Tjiftjaf (Martin van Leest).
Ad van de Laar – IVN natuurgids Mark&Donge 21-9-2023
Fietsend op het fietspad langs de Mark verwonder en bewonder ik de berm en de prachtige walkant van de rivier. Soms fietst ik door ’n haag met links en rechts van het pad een meter hoge brandnetels. Door menig blote benen fietser verafschuwt en vervloekt, maar als plant een erg hoge natuurwaarde. Deze kwalijke plantensoort heeft zich bewapend met talloze vlijmscherpe haartjes. Brandnetel en dagpauwoog (Inachis io) zijn aan elkaar verbonden, daar de grote brandnetel de waardplant (‘gastheer’) is van o.a. vlinders als dagpauwoog en kleine vos. De brandnetel is ‘n onooglijk plant, die in het wilde weg woekert op alle soort plaatsen, afvalbergen, kaalslag, tuinen, mesthopen en dus langs fietspaden overal waar we hem liever niet willen hebben. De pretbederver van de tuinier. De gesel van blote zomerbenen. En daarom is het de brandnetel juist te doen. Hij wil niet of moeilijk te benaderen zijn. Vandaar deze lofzang voor dit lelijk vervelend onkruid!
Net als vele andere planten heeft de brandnetel zich uitgerust met efficiënte verdedigingswapens, die ervoor moeten zorgen dat hij niet door Jan en alleman wordt verslonden of vertrapt. Dit wapensysteem wordt gevormd door talloze vlijmscherpe haartjes, die al bij de geringste aanraking afbreken en de onbeschermde lichaamsdelen van de vermeende vijand binnendringen. Niet alleen blote zomerbenen zijn kwetsbaar, maar ook de gevoelige snuiten van plantenetende dieren. Het gevolg is dat mens en dier in een wijde boog om brandnetelbosjes heenlopen. Dit zijn de minst betreden plekjes in onze natuur. Op de top van elk brandnetelhaartje zit een dopje, dat meteen afbreekt wanneer het aangeraakt wordt. Ogenblikkelijk verdwijnt de stijve schacht van de haar in de huid van de belager, waarbij de giftige vloeistof in het wondje wordt gespoten. Zo, en dan maar krabben!
Beschermer voor zijn gasten
Geen wonder dat vele kleine zoogdieren, vogels en insecten profiteren van dit af weermechanisme. Ook onze "mooie", dagpauwoog, zoekt veiligheid en bescherming in het netelbos. Het is een populaire vlinder door zijn fraaie kleurtekening. Het stekelige, ontoegankelijke brandnetelbos vormt voor hem de ideale voortplantingsplaats. Daar wordt gestoeid en gepaard en daar worden de eitjes afgezet, op de jonge, sappige brandnetelscheuten. De rupsen ondervinden, evenmin als de volwassen vlinders, geen enkele hinder van de brandharen. Daarvoor zijn ze niet alleen te licht, maar is bovendien hun huid niet sterk genoeg. Integendeel: de brandnetelbladeren worden door de rupsen met smaak gegeten en vormen de pauwoognakomelingen. Vanaf half mei krioelen de zwarte, harige rupsen in grote aantallen over hun gedekte tafeltjes. De bescherming door de brandharen zorgt ervoor dat aan het einde van de zomer en in de herfst de dagpauwoog en zijn mede brandnetelbewoner, de kleine vos, onze meest voorkomende vlinders zijn.
Vervelende prikkers
Bleef het maar bij een simpele steek! Nee elk brandhaartje is een kwaadaardig ding. Het is niet alleen scherp, maar bovendien hard en hol, zodat het nog het meeste weg heeft van een injectienaald. Binnenin bevindt zich een vloeistof, die histamine bevat een goedje dat allerlei allergische reacties teweegbrengt, alsmede een stof die sterk lijkt op het door wespen geproduceerde gif. Dikwijls zijn de dagpauwoog en kleine vos elkaars rivalen. Het vormt hun beider territorium, waarin grondig wordt gepatrouilleerd. Beide storten zich, met een agressiviteit die u van vlinders niet zou verwachten, niet alleen op binnendringende vliegen, bijen en wespen, maar ook op elkaar. Bij een beetje burenruzie blijft het echter. Nooit vallen er slachtoffers, daarvoor zijn vlinders niet bewapend. Altijd wint de gemeenschapszin het van de rivaliteit. Het gemeenschappelijke is het bolwerk van prikkelingenstengels en bladeren: in het brandnetelbosje. Stoort u zich dus maar niet aan zo'n ruig hoekje in uw tuin of akkertje, laat a.u.b. wat brandnetels staan. U krijgt er prachtige vlinders voor.
Markandalletjes
- Het weer kentert, het is nog stil, toch wat meer vogelpiepjes.
- Inspraak van IVN Mark&Donge, Markkant, Groene Koepel bij Waterschap over ontwerp Markdal-Zuid (Galder-Strijbeek). Daarom aandacht voor meer stroomsnelheid in meanders, aanleg van de fiets/wandelpaden nu, en vogel- en natuurvriendelijke inrichting. Met heiningen, heggen, etc. Complimenten voor burgerinitiatief Vereniging Markdal. Voorstel het als hamerstuk goed te gaan keuren! Vaart maken is zeker belangrijk!
- Gegidste wandeling Wortel Kolonie. Zondag 17 september. 10-12u30. Rijke natuur en geschiedenis van Unesco Landlopers Kolonie. Kolonie 41, Wortel (B). Natuurpunt Markvallei.
- Zaterdag 23 september. 13u . Wethouder Peter Bakker opent Groene Kades langs Nieuwe Mark. Markendaalseweg (Breda). Wandelingen en workshops. Zie o.a. IVN Mark&Donge, KNNV.
- Bleeke Heide: zes Dodaarsjes, dozijn Lepelaars, Rode Wouw (Frans Dillen). Merkske: Visarend (Tom Voet), zestig gezellige Puttertjes (Stijn Leestmans), IJsvogel (Ted Overmeer). Markdal: veertig vertrekkende Ooievaars (Helmut van Pol), ‘delayed’ Tjiftjaf (Nico_natuur, Harry van Vugt), zeldzame Draaihals (Harry) zoekend naar al die gevlogen metgezellen.