Joop van Riet – natuurgids IVN 16-2-2023

Dat hoor je nog al eens als het over Waterschappen gaat. Wat doen ze, toch maar opheffen? Of bij de provincie onderbrengen? Dat kan aardige discussies geven, misschien ooit eens nuttig in de verre toekomst. Daar hebben we nu niets aan. Waterschappen bestaan, heffen belasting, zijn druk bezig met dijken voor droge voeten, waterbeheersing en ook natuur. Binnenkort kunnen we stemmen voor een nieuw bestuur. Om richting te geven aan nieuw beleid. Willen we voorbereid zijn op de klimaatverandering? Of laten we ‘het water over god’s akker lopen’? Dat zijn de keuzes waarover we op 15 maart – dus snel – kunnen stemmen!

Voor het eerst krijgt de stem van de burger nu ook echt gewicht. Een halve eeuw geleden was het agrarische belang overheersend. Geleidelijk kwamen andere belangen erbij, zoals natuur en recreatie. Voor een belangrijke Heemraad reden om op te stappen, Hij wilde geen waterschapsgeld aan natuur besteden! Wat die provincie wel wilde. Later werd hij een van de meest vooruitstrevende Landbouwministers en pionier voor klimaatbeleid. Totdat zijn partij dat te hard vond gaan.

Niemand kan nu meer om de noodzaak van actief klimaatbeleid heen! Maar hoe voortvarend we daarin willen zijn is wel een keuze! Net als het waterpeil. Weinig water in de sloot geeft droog land waarop trekkers al vroeg in het voorjaar kunnen rijden. Maar zo houdt je geen water vast voor de droge zomer! En altijd maar oppompen om te beregenen tast ook de grond- en zelfs drinkwater buffers aan. Hoe daarmee om te gaan is ook een keuze.

Ook waren er afgelopen periode fel betwiste keuzes. Zoals het gebruik van giftige glyfosaat (Round Up) op eigen ruilgrond van het Waterschap. Is als bestrijdingsmiddel handig door zijn dodelijke werking op planten, etc. Maar is niet bepaald duurzaam. Na een jaar heftige discussies koos de meerderheid van het waterschapsbestuur gelukkig voor duurzaamheid.  Iedereen is blij met de bever in de natuur, maar behoudende fracties stelden al direct dat beverschade bestreden moest kunnen worden, zelfs door afschieten. Met een vertegenwoordiger van de jacht in een fractie wordt dat al snel het Leitmotiv. Anderen vonden dat je bevers ook kon verleiden met frisse natuur waar ze hun gang kunnen gaan (en zelfs dammen bouwen om het water vast te houden!). En kwetsbare plekken kan je met gaas beschermen. Dat zijn ook keuzes!

Net als het omgaan met kunstmest, mag dat in sloten komen en het water vervuilen? Maatregelen om de klimaatverandering op te vangen? Kijken naar wat nodig is en wat nu overbodig is, of zeggen we bij voorbaat ‘geen cent er bij’? Willen we het water gezond krijgen of wachten we de boetes van de EU af, om daarna lekker op Brussel te kunnen mopperen, zonder dat er iets bereikt is? Wat doen we aan het imago van Brabantse Delta, dat terecht of onterecht naam heeft als remmer van de andere Brabantse waterschappen…? Dat imago moet toch beter kunnen? Ook een keuze voor de burgers die voor driekwart de inkomsten van het schap leveren. Er is genoeg te kiezen, er is een breed scala van twaalf partijen, van behoudend tot voortvarend. Met ook bekenden als stukjesschrijvers voor Natuur rond het Markdal. Maar de keuze voor toekomstbestendige klimaatmaatregelen en gezond water moet ieder voor zich maken. Voor een gezonde en veilige toekomst voor natuurlijk water. Waterschap ‘it is surely what!’   

Markandalletjes

• Kraanvogels trekken al door Frankrijk, prachtige lente brengers, overnachten ze straks ook hier of toch in de Peel ?
• Water aan de lippen van deelnemers oogstpluktuin Wortels. Grotere partijen in gemeenteraad laten het afweten. Of toch ‘als de nood het hoogst is, is er toch een redding? Doe eens gek het is toch carnaval. Of toch mais?
• Zondag 19 feb. 14u. Natuurwandeling in Unesco gebied Domein der weldadigheid voor landlopers. Klapekster. Kolonie 41. Wortel (B). Natuurpunt Markvallei.
• Zondag 26 feb. 13u30. Goudberg natuurwandeling. Uniek paraboolduin uit ijstijd. Aanmelden IVN Mark&Donge.
• Tweede ooievaar op thuishaven Hondsdonck geland zag Martin Bos. Drie gezien door Enith bij Bavel. Lege boswachtersnest is vol verwachting.
• Bleeke Heide: Honderdtal jodelende Wulpen (Bianca Ansems, Elmo, Huub Don). Krak-, Slob-, Bergeenden (Paul Prinsen).  Merkske: tiental Roeken (ongewenst in Alphen), (Mie Rigouts). Vijf glanzende Goudvinken (Jan Adams). Markdal: zes vrolijke Staartmeesjes, Grote Gele Kwikstaart (Ria Lambregts). Bij stuw heen en weer vliegende IJsvogel (Enith). IJsvogels hersteld van vorstperiode twee jaar terug? Honderd en een molshopen, goed teken voor gezonde bodem, zag Harry van Vugt! Oh ja, exact duizend drieëntwintig Brandgansjes zagen Rene, Nick Jansen in Rooskensdonk. Opvettend voor Siberië.

  

Willem Veenhuizen -West Brabantse Vogelwerkgroep 9-2-2023

Op deze Maandagochtend, helder en droog weer en met ca vijf graden boven nul, en amper wind, mooi vogelweer! Meteen bij de Duivelsbrug een uitbundig zingende Roodborst, en plots een Winterkoning vliegt uit de berm naar de oever om wat vliegjes te pakken en weer weg het riet in. Achter mij uit de villatuin een zingende Koolmees, en een Heggenmus, ook altijd vroeg in het ‘voorjaar’ van de partij. De kikkerpoel staat tot de rand vol water, fraai, nog niet eerder zo gezien. Hoog water in de Mark, strak als een spiegel, enkele Wilde Eenden, Waterhoen en een Fuut laten zich goed zien. Natuurlijk mooi, IJsvermaak vol water maar nog ‘geen ijs’ komt nog wel… Twee Blauwe Reigers staan met hun voeten in het ondiepe water te wachten op wat eetbaars. Enkele Spreeuwen laten vanuit de hoge lichtmast bekende fluittoon horen.

Aan de overkant horen we de harde, telkens onderbrekende zangtonen van de Zanglijster. Tijdens de wandeling wel ca drie zangposten, goed te horen, ook vanwege de deze keer stille ochtend!  Weer zoals altijd vele Grote Canadese Ganzen grazend aan de overzijde, een voordeel voor de bewoners aldaar, deze behoeven hun gras niet te maaien….. Een Boerengans, twee Grauwe Ganzen en twee Nijlganzen lopen er ook bij.  Mooi, toch weer vier Aalscholvers in de dode eik!

We lopen verder . Ik dacht nog, goh misschien al een Ooievaar nabij het nest, maar helaas……Wel enkele Houtduiven graszaden etend in de wei. Ook een Ekster inspecteert verschillende molshopen op eetbare elementen. Vanaf de stuw stil en strak water. Enkele Kokmeeuwen dobberen in een groepje bij elkaar, en een 20 tal Waterhoenen grazend langs de oever. Hee… mooi verrassend komen er twee Futen boven. Alweer bijna mooi in hun zomerverenpak. Ze zullen vast wel weer in de oever straks, of misschien nu al, een nest maken ergens beschut in de oever of onder overhangende takken.

Langs de SBB kantoor lopend weer een Zanglijster met twee voedselzoekende Merels.

Jaa….. mooi een stevig roffelende Grote Bonte Specht, de bossfeer komt je tegemoet!

Ook de Kauwen in de ‘kapstokkenbeuken’ zijn weer aan het strijden om een goede broedholte te bemachtigen. Verder blijft het stil tot bij IJsvermaak. Net als vorig jaar al een Kievit rustend op het dijkje tussen de waterplassen. Hopelijk blijft hij broeden. Laat straks alles maar plas dras staan, dus geen water afvoeren, meer ondiepten geven meer kans op het vestigen van meerdere weidevogelsoorten ……..

De Knotwilgen weer geknot en bijgeplant, goede uitbreiding. Voor enkele ‘holenbroeders’.

Heee…. in de houtsingel beweegt wat, drie Putters, mooi toch dat geel zwart en rood! Bijna aan het einde kijken we nog even terug, ja goh vliegt er nog een Buizerd over met enkele kraaien erachter, om hem weg te jagen. Ook die Grote Bonte Specht komt in een golvende vlucht nog even afscheid nemen, je komt gewoon niet weg…….. Het was weer een mooie tocht met verrassingen zo blijft het vogelspotten altijd afwisselend!!

Waterschapcampagnes gestart!

Kiezen nu belangrijker dan ooit! Klimaatmaatregelen hard nodig. Voor het eerst krijgt stem burger echt gewicht. Geen geborgde zetels meer. Kansen voor toekomst met natuur en gezond water! Stem 15 maart! Lijst ….. ?

Markandalletjes

Joop van Riet – natuurgids IVN

• Winterochtend zon prikkelt. Boomklevers laten zich horen. Aalscholvers kleuren wit van de goesting.
• Grote groep landschapwandelaars genoten zondag19,9 km lang van afwisseling en samenhang landgoederen, beekdal en heide. Dikste eik van de Baronie weer gemeten.
• Nieuw moeras bij Broekloop voor kwelherstel. Troeteleik verhaal prachtig vertolkt door Melanie! Zo nieuwe leden! Natuurgidsen IVN Mark&Donge genoten van publiek!
• Elsakker-lezing door ‘Bart & Wim’. Prachtig Vlaams Naturagebied bij Strijbeek. Zwaar bedreigd door stikstof uit gezamenlijke grensstreek. Vrijdag 10 feb. 20u. Klapekster. Kolonie 41. Wortel (B). Natuurpunt Markvallei.
• Voorjaarscursus “Blik op Natuur” en Opleiding Natuurgids. Aanmelden kan nog nèt! Locatie Bavel. Zie IVN Mark&Donge.
• Galderse Heide Natuurwandeling. Zondagmiddag 12 feb. 13u30. Van ‘potstal tot kunstmest’ (helaas). ‘Onnutte’ gronden, schapeneconomie, heidevelden, plaggen, stuifzand kunstmest, revitalisering door SBB van 200 ha. Aanmelden IVN Mark&Donge.
• Vogels stroomopwaarts: Weimeren vier baltsende Cetti’s zangers (C.J.M. Huiben). Rooskensdonk: zesentwintig Pijlstaarten, tweeëntwintighonderd Brandgansjes (Rutger van Ouwerkerk). Lage Vuchtpolder: Steenuiltje (Marlies Leemans). Slangwijk: vijf Koperwieken (Hand van Kluiven). Markdal: Boomklever (Harry van Vugt), twee roepende Groene Spechten, vier Staartmeesjes (Ria Lambregts). Merkske: BoomKRUIPER, acht Staartmeesjes (Mitchel Krijnen). Bleeke Heide: Smient, Slobeend, Kievit, Wulp, Kleine Bonte Specht, Roodborsttapuit, tien Vinken, twintig Geelgorzen, tweehonderddertig Kieviten, duizendeneen Kolganzen (Mitchel Krijnen, Huub Don). Mooi gemengd pallet weidevogels als slot! Blijf kijken!

Aad van Diemen – natuurgids IVN Mark en Dongen 3-2-2023

De Kaukasische vleugelnoot (Pterocarya fraxinifolia) is een boom die steeds meer wordt aangeplant in gemeentelijke parken en plantsoenen. Daar groeit hij betrekkelijk snel uit tot een forse boom tot 30 meter hoog. Nog opvallender is de minstens zo grote breedte. De boom lijkt vaak net zo breed als hoog en krijgt daardoor een koepelvorm.

De grote bladeren zijn geveerd met 7 tot 21 blaadjes die tegenover elkaar staan. Het meest kenmerkend zijn de lange hangende vrouwelijke katjes, waaraan de vruchten komen. Ze lijken wel een feestversiering. Zie foto. Die hangende vruchtenslingers en het geveerde blad maken de boom onmiskenbaar.

De boom wordt vaak aangeplant langs watergangen, waar hij zeer goed gedijt. Dat uit zich ook in uitbundige wortelopslag die extreme vormen kan aannemen. Mijn kleinkinderen wonen in de stad Groningen in de wijk Zonland waar ook vleugelnoten staan. Rond de stam van zo een boom is in één jaar een heel bos van drie meter hoge bebladerde staken ontstaan waarin de kinderen een complete, goed verborgen, hut hebben kunnen bouwen, inclusief een steiger naar het water.

Ook in Breda in het Zaartpark en langs de Vredenburchsingel kun je deze opslag zien, zij het zonder hut en kleinkinderen. Elk jaar maaien of zagen de betreffende gemeenten de opslag weg en elk jaar komt het weer op en wandelt ook een stukje verder. De Kaukasische vleugelnoot zaait zich ook uit. Uit heel Nederland zijn meldingen en de soort is aan het inburgeren, vooral in het stedelijk gebied. Oorspronkelijk is hij afkomstig uit de Kaukasus en al in de 18de eeuw hier naartoe gehaald. Hij behoort tot dezelfde familie als de okkernoot, die iedereen walnoot noemt. De bladeren van die soorten lijken wel op elkaar. De vruchten minder. Die van de vleugelnoot zijn zo groot als een boon en voorzien van vleugels. Daar komt dus ook de Nederlandse naam vandaan. De wetenschappelijke soortnaam ‘Pterocarya’, betekent precies hetzelfde: ptero = vleugel; carya = noot. De soortaanduiding ‘fraxinifolia’ betekent: met blad als een es. Mij zijn geen insecten bekend die leven van de vleugelnoot, maar dat is waarschijnlijk een kwestie van tijd.

Markandalletjes

• Kwakkelend weer, toch meer zingende vogels. Die voelen het aan hun water!
• Klassieker zondag 5 feb: de IVN Landschapswandeling door de landgoederen, Strijbeekse Heide, Chaamse Beekdal. Ca 20 km. 10-16u30. Om het eeuwenoude landschap van lanen, dreven, Baronnen en kwelherstel te lezen. Inspanning geeft ontspanning. Zelf bammetje mee. Aanmelden via website IVN Mark&Donge.
• In najaar Vlaams kampioenschap ‘zeisen’! Deelnemers uit Brabant gezocht! Uitdaging, slijp de zeisen! Nog half jaartje om te trainen voor podiumplaats. Organisatie Natuurpunt Markvallei (Klapekster).
• Nu ook ooievaar op nest Oostpolder (Etten-Leur). Vorig jaar vier jongen opgeschrikt door ballonvaarder. De vierde kwam gelukkig na paar dagen nog terug. Bij Hondsdonck eentje helaas niet. West Brabantse Vogelwerkgroep heeft ballonverhuurders aangeschreven. Om nieuwsgierigheid van piloot te bedwingen!
• Na vogelgriepdrama vorig jaar in Markdal nog geen nieuwe ooievaars op nest van SBB boerderij. Spannend afwachten.
• Groencafé van Markkant-Milieudefensie over bomen was overvol succes! Veel bomen over bomen, er worden er te veel doorgezaagd! Vraag aan gemeente voor meer bescherming.
• Bescherming weidevogel-kuikens. Lezing donderdagavond 9 februari. 20u. De Wegwijzer. Steendorpstraat 2. Breda. Kuikenbescherming kan echt samen met moderne landbouw! West Brabantse Vogelwerkgroep.
• Land van Ons groeit door. Nu ruim 22.000 leden met ca 250 ha grond voor biologisch boeren. Leden kopen agrarische grond per m2 voor duurzame boer, biodiversiteit en landschap. Zelf doen gaat sneller dan via overheid. Land van Ons zoekt nog meer grond juist in Brabant, en … Markdal!
• Tweede Kamer cie Landbouw èn Natuur agendeert brief Natuurplein de Baronie aan Minister Christianne van der Wal. Door stikstof maar 17 % overlevingskans Ulvenhoutse Bos in 2030, is verstikkend!
• Tuinvogeltelling trok jeugdige nestkastentimmeraars, pannenkoeketers, vele wandelaars en toogbezoekers in Klapekster van Natuurpunt Markvallei.
• Bleeke Heide: Kleine (en daarom bijzondere) Rietgans, vijfentwintig Wintertalingen (Bob van Vree). Honderd keer zo veel Kolganzen (Ted Overmeer) die Bleeke Heide nu ontdekt hebben! Merkske: vijf Koperwieken, deze winter nog bijna niet gezien (Jan Adams), één Bokje, bijna nooit te zien (Ted Overmeer). Markdal: IJsvogels (Kees Kammeraat, Ria Lambregts). Vier Brandgansjes (Jarek van Houten). Rooskensdonk tweeëntwintighonderd Brandganzen. (Rutger van Ouwerkerk). Baas boven baas! Wat een beleving! 

Dorine Verheijden-Lels, nmv Markkant/Milieudefensie 29-1-2023

‘Wat heeft meer waarde voor ons leefmilieu in de stedelijke omgeving …. een boom of een groen dak?’ Dat was de vraag die opkwam binnen Natuur- en Milieuvereniging Markkant Breda vanwege de notitie bomenbescherming in de Gemeenteraad. Omdat we er zelf niet meteen een antwoord op hadden stelden we deze vraag in de groepsapp van de vereniging. En zo ging iedereen, met zijn eigen zoekmachines, met het onderwerp aan de slag. Om te beginnen popte het thema CO2-reductie op. Hoeveel CO2 neemt een boom per vierkante meter op en hoeveel bijv. een sedumplant voor op het dak? Grosso modo bleek dat een boom 25 kg CO2 per jaar opneemt. “Omdat de diameter van een volwassen boom pakweg 20 vierkante meter is, en we één en ander alleen kunnen vergelijken in vierkante meters, berekenden we de CO2 opname van sedum ook voor dit aantal vierkante meters”.

De verrassende uitkomst was dat sedum 24,6 kg CO2 per 20 vierkante meter opneemt en dus in waarde vergelijkbaar is met een boom. Het voordeel van sedum is dat je er elke vierkante meter ermee kunt beplanten, of het nu op de grond is of op een dak. Bomen hebben daarentegen specifieke ruimte nodig en vragen in principe volle grond. Maar bomen bieden nog talloze andere dimensies, was de mening van de goegemeente op Whatsapp. Bomen beschermen ons tegen hittestress, houden water vast, zijn een bron voor biodiversiteit en zorgen ook voor opname van fijnstof ofwel schone lucht. Die kwaliteiten worden ook geclaimd door groendakdekkers en leveranciers van sedum. Ze geven echter geen getalsmatige onderbouwing per vierkante meter. Voor bomen werd via de universiteit Wageningen wel een factsheet gevonden, waarin zelfs per boomsoort de waarde van al deze aspecten wordt uitgedrukt in een tabel. De getallen zijn indrukwekkend en zijn moeilijk te evenaren door lage planten.

Toch staan de objectief meetbare feiten in geen verhouding tot de gevoelswaarden van bomen. Bomen zorgen voor sfeer, voor schaduw. Ze breken de wind, zijn een paraplu tegen de regen, bieden intieme plekjes om tegenaan te zitten en kunnen ons zelfs voeden (denk aan voedselbosje). En dan is er ook nog zoiets als een onzichtbare functie. Met het wortelsysteem transporteren bomen mineralen, geven ze de bodem koolstof en met hun bladeren bedekken ze de bodem zodat ze andere planten beschermen tegen vorst en uitdroging. Ze zijn een eco-hub voor bacteriën en insecten, voorkomen erosie reinigen de grond van oxidanten, en ga zo maar door.

Oké, maar wat als de boom doodgaat? Ja, dan nog blijft de boom, zij het in een andere vorm een belangrijke rol spelen in de natuur. Het systeem is van nature circulair. En sedum?  Sedum vraagt wel jaarlijks onderhoud, maar vervangt zichzelf zonder dat je opnieuw hoeft te planten. Maar ook daar zijn stoorzenders. Want wat als een ‘irritante merel je hele sedumdak te grazen neemt?’ zo stelde iemand in groepsapp. ‘Dan baal je!’

Kortom het antwoord op de vraag ‘een boom of een groen dak?’ is helder. Het is niet of of, maar èn èn! Ze zijn allebei goud waard. Maar een boom met een plantenrijke boomspiegel van vetplanten of ander bloeiend materiaal slaat alles en is van onschatbare waarde. Ons advies aan de gemeenteraad van Breda is dus dat we daar royaal naar toe moeten in onze Stad in een Park.

Markandalletjes

• Sneeuw op de velden, plussen en minnen rondom vriespunt.
• ‘Waterkwaliteit NL (ook al) slechtste van EU’ zegt Brussel. Daarom nu mestvrije stroken langs water. Nog niet nodig zegt minister van Landbouw. Wie heeft er gelijk? Zo’n mestvrije strook is toch een mooi NL geitepaadje? Goed voor natuurlijk water. En mooi startschot voor nieuwe waterschapsbestuur na verkiezingen van 15 maart.
• Markhoeve Strijbeek nog niet te koop. Provincie start met plan van aanpak. Mogelijk ook beheer door provincie als optie.
• Voortzetting Pluktuin in discussie gemeenteraad Breda. Is biologisch, past in bestemmingsplan zeggen 250 oogstdeelnemers. Wethouders Bakker en Quaars ontkennen. Donderdag 2 feb vervolg: opinie raadsleden.
• Laatste plaatsen vrij voor IVN Natuurgidsencursus en Voorjaarscursus. Is ook vormend, leert de ervaring. Locatie Bavel. Aanmelden IVN Mark&Donge.
• Zaterdagmorgen 28 januari. 10u. Vogelwandeling Zaartpark. Natuurlijk stromende Bredase ‘park’. Aanmelden. IVN Mark & Donge.
• Zondagmiddag 29 jan nestkasten, vogeltaarten, pindaslingers EN lekkere pannenkoeken. Natuurpunt Markvallei. Klapekster. Kolonie 41. Wortel (B).
• Bleeke Heide: Havik, Buizerd, Torenvalk, Blauwe Kiekendieven (Jan Benoits, Piet van Iersel). Merkske: Grote Bonte, Zwarte, Groene Spechten, Veldleeuwerik. (Jan Adams, Vincent Smeekens). Markdal: Grote Zilverreigers, Watersnippen, Krakeenden. IJsvogel (Cobien van ’t Riet). En nog veel meer om zelf van te genieten.