Willem Veenhuizen - West Brabantse Vogelwerkgroep  16-5-2024

Zaterdagochtend een zonovergoten ochtend en bij 20 graden soms te warm….. Gelijk bij de Duivelsbrug een fel zingende Tjiftjaf, misschien alweer bezig met zijn tweede broedsel?  En in de hoek van de brug en de Mark, in het kleine beetje riet al een Kleine Karekiet. Hééé  wat een drukte bij de paddenpoel, de ‘Torenvalkjes’, de jeugdafdeling van het IVN onder leiding van Iris, zijn bezig om waterinsecten te vangen en te bekijken! Een Bootsmannetje gaf al hilariteit, prachtig.

In de uitbundig gegroeide wilde rozenhaag een Grasmus, gelijkend op een Huismus maar met een mooie witte keel en grijzig kopje, geeft hetzelfde liedje vanuit de top van de haag. Langs de oever van de Mark zichtbaar en weer dichtbij, een koppel baltsende Futen. Het ‘knorrende‘ balts geluid was verrassend om te horen. Hééé ook nog in het Rozenstruweel een doorzingende Merelgeluid, ja van een Tuinfluiter. Toch ook weer een niet alledaagse soort, ook een vogel van de dichtere struiken. Vanuit de overkant horen we nog een Groene Specht, Boomkruiper, Vink, Winterkoning en Roodborst. Tjonge zo ineens alles tegelijk…., nog een Heggenmus. Nog niet zo vaak langs de Mark gehoord, wel meer te horen in de wat grotere stadstuinen! IJsvermaak, het blijvende water is verdampt, nu een groene grazige oase van rust, straks beter bekijken. We gaan verder over een nieuw wildrooster, doch geen koeien te zien……, alleen een groepje Grote Canadese Ganzen, met een wittige, Boerengans erbij.

In de dode, afstervende eik, niets te zien en te beleven! Een kijkerblik over de grazige velden en oevers, leeg, alleen enkele Houtduiven die de graszaden afpikken. Hééé plots een overvliegende Nijlgans, een kleine gans goed te herkennen in de vlucht aan de duidelijke witte vleugelspiegels. Weer vanuit de verschillende rietoevers de Kleine Karekiet, tijdens de wandeling wel een zevental gehoord. Ook toevallig, evenveel als vorig jaar! En o ja, zou het bijna vergeten, tijdens de gehele wandeling klonk het gekoekoek van de Koekoek. Een sfeervol natuurgeluid in het nu stillere Markdal ! Prachtig.

Helaas geen Ooievaars dit keer, wel een koppel Kauwen in de Schoorsteen! Op naar de stuw, van hieruit was er deze keer weinig te beleven, een Blauwe reiger, een paar Meerkoeten en een koppel Knobbelzwanen. Zelfs geen Eend te bekennen! Nog wel enkele Grauwe Ganzen.

Alweer teruglopend, nestelende Kauwen in de holen van de afstervende Beukenlaan. Vanuit de walnoten bongerd een Zwartkop, met zijn harde en holle zang. Achter ons vanuit de Markoever ineens een harde volle zang van een Zanglijster. We staan weer even stil bij de Gierzwaluwwand van Het waterschap, helaas het blijft stil. Vanuit de tuinen van Bouvigne horen en zien we Ekster, Zwarte Kraai, Koolmees, Boomkruiper en Pimpelmees. IJsvermaak, ja mooi nabij de vijverpoel in de hoek een vrouwtje Wilde Eend met acht redelijk grote pullen. Ze zaten zich allen rustig te poetsen, een koddig gezicht die drukte. Mooi die afwisseling van hoog gras, modderige en zanderige kale bijna grasloze stukken. Goede afwisseling voor verschillende vogel- en diersoorten! Enkele voedselzoekende Witte Kwikstaarten met een jong. Ook Spreeuwen komen hier nu voedsel halen en op naar hun jongen. Een koppel Kieviten is ook gebleven. Nog geen jonge Kieviten kunnen ontdekken.

Als afscheid nog de Koekoek en een Zwartkop zingend uit de houtsingel. Een mooie warme wandeling, met veel beleving en vogelzang tot de volgende, houdoe.

Markandalletjes

• Natuur is één groot – ongeprogrammeerd – songfestival. Elk bosje vol van vrolijke Zwartkopjes, met kaarsjesdecor van paardenkastanjes, bloedrode meidoorns (historische ‘prikkeldraad’). Gierzwaluwen ook terug in Bredaas bisschoppelijk hofje. Vroeger dan anders meldt Tineke Dros.
• Het is hooitijd, elke zes weken weer een snee. Onmogelijk tempo voor weidevogels om eieren te leggen, te broeden en jongen te voeden. In natuur mag er pas na 15 juni gemaaid worden.
• Wandelen/fietsen Galder/Strijbeek-Bieberg. Sfeerbeeld verslag over thema-avond ‘recreatie in balans’: zie website Markdal (verenigingmarkdal.nl/news-posts/sterke-voorkeur). Voorzitter schetst tegenstellingen met terreinbeheerders. Roep vanuit de zaal “laat Natuurmonumenten beetje dimmen”. Bestuur houdt vertrouwen in goed overleg en gezond verstand om recreatieve natuurbeleving voor wandelaars en fietsers te realiseren.
• Internationale Avans-Esset studenten (Environmental Sciences) organiseerden hun Guest Lecture buiten in Markdal. Ervaringen van een burgerinitiatief voor natuur/beekherstel levert nuttige info voor leergierige studenten uit Bulgarije, Columbia, Spanje en EU buurlanden.   
• IVN Natuurwandeling Markdal. Pinkstermaandag 20 mei 10-12u. Aanmelden. Zie website IVN Mark&Donge.
• Stadsvogelexcursie: natuurlijk stromende Zaartpark met Willem Veenhuizen. Zondagmorgen 19 mei. 7-9u. Start: brug Langendijk/Aa of Weerijs. Westbrabantse Vogelwerkgroep.
• Aanrader: Groencafé ‘we gaan naar buiten’. 22 mei. 19u15-22u30. Dag van de Biodiversiteit. Drie gidsen: Erik van der Hoeven (KNNV stadsplanten), Rombout van Eekelen (Breda verbindingszones), Joost Barendrecht (IVN Nieuwe Mark). Start: Brandpunt. Reigerstraat 16. Breda. Aub aanmelden: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

Joop van Riet - Markdaller

Boomstam Henk, NatuurWijzer, IVN-gids Mark & Donge 9-5-2024

Dat is buitenonderwijs in een ‘Poldermodel’. Steeds meer mensen praten er over. Steeds meer organisaties zijn er mee bezig. Steeds meer leerkrachten gaan ervoor en zoeken naar manieren, middelen en methodes. Hoe geef je buiten les? Ik heb de waarheid niet in pacht en probeer eens iets uit. We hebben het over polders in Nederland. Nou is Breda dun bezaaid met polders of liggen niet in de omgeving van de school. Gelukkig tipt een collega natuurgids me op een omdijkt stukje land vlak bij de Mark: de Lage Akker, tegenover Landgoed Nuwenhuys. Ik loop er met de klas naar toe. Onderweg heb ik uitgelegd dat veel van Nederland onder het zeeniveau ligt, met ijkpunt NAP voor de waterstand in het Amsterdamse IJ, en dijken, molens en gemalen om de waterstand in Nederland te reguleren. Aardrijkskunde en geschiedenis gaan hand in hand, denk ik met een knipoog.

Als we zijn aangekomen bij de Lage Akker verdelen we de klas in 2 groepen, de ene groep meet de korte zijde op en de andere groep de lange zijde. We gaan er voor het gemak vanuit dat het land in de Lage Akker 1 meter lager ligt dan het pad waarop wij lopen. De kinderen gaan gauw aan de slag. Als snel worden lengtes opgeteld, met soms enige verwarring over het optellen van de centimeters naar meter. Na overleg, hilariteit en gestoei komen we bij benadering op 75 meter voor de korte zijde en 275 meter voor de lange zijde. Het rekenen naar kubieke meter lukt nog redelijk vlot; twintigduizendzeshonderdvijfentwintig kubieke meter! Hoeveel pakken chocomelk zou dat zijn? Met een plaatje laat ik zien dat 1 kubieke decimeter hetzelfde is als 1 liter. Dus wat moeten we doen? De kinderen denken hard op: 1 meter is 10 decimeter. Klopt, maar we hebben het over “kubieke” meter. Dat is een meter met een klein drietje erboven. De slimmerik heeft het in de gaten. Dan is 1 stapje niet 1 nulletje maar 3 nulletjes! 1 m3 is 1000 dm3. Na goed overleg wordt besloten om achter de gevonden kubieke meters nog 3 nullen te plakken. Er kunnen dus 20 miljoen 625 duizend pakken chocomelk in de Lage Akker. Sommigen kijken met een glazige blik van ongegeneerd verlangen naar de Lage Akker als een zwembad van chocomelk.

We verzamelen onze spullen en lopen een stukje verder. Ik heb intussen ook verteld over de molens en hoe ze water van een lager stukje land over een dijk omhoog brachten. En dat er een oude Griek heel lang geleden al dat goede idee had. Nog steeds noemen we dat de schroef van Archimedes. (‘vijzelpomp’).

We komen aan bij een plas water in het Mastbos. Eindelijk kunnen de kinderen aan de slag met de stukken PVC-buis en slang die in mijn karretje liggen. We gaan zelf in vijf groepjes een schroef van Archimedes maken en kijken of het werkt. Ik geniet van het gekakel en geroezemoes. Flarden van bouwopdrachten schieten door de lucht: “Pak jij de….. De slang moet schuiner! Hou vast!”

Uiteindelijk zijn alle ‘schroeven’ klaar en begint de testfase van deze natuur & techniekles. Sommige slangen of buizen zitten te recht, of het water komt niet omhoog of loopt terug. Ik vermoei de kinderen niet met ingewikkelde formules en moeilijke woorden. Ze zijn zelf druk bezig met analyseren. Ze bedenken oplossingen en proberen weer opnieuw. In het spel komen ze ‘vanzelf’ bij een goed werkende schroef van Archimedes! Later op de middelbare school komt de theorie wel. We maken er een wedstrijdje van. Wie krijgt in 1 minuut het meeste water in de emmer gepompt? Natuurlijk met discussie over de eindresultaten en begin- en eindtijden. Mooi om de vurigheid en strijdbaarheid voor gerechtigheid te zien leven in de kinderen. We pakken de boel in en gaan een broodje eten.

Markandalletjes

• Al ‘dauw getrapt?’, kan ook na Hemelsvaartdag, altijd!
• Boomkikkers al heel actief, misschien nieuw record in de maak, denkt ecoloog Jeroen Stoutjesdijk.
• Lelietjes van Dalen, handhaven zich gelukkig nog in UlvenhoutseBos, ondanks stikstof neerslag. Meldt boswachter Hans Backx (SBB) in Roots.
• Cie LNV van Tweede Kamer besprak brief van nmv Markkant, Groene Koepel, IVN Mark&Donge en BromN groep. Betrof de waarschuwing van de Ecologische Autoriteit over het kwijnende Ulvenhoutse Bos.
• IVN Natuurwandeling Markdal. Pinkster-maandag 20 mei 10-12u. Aanmelden. Zie website IVN Mark&Donge.
• De natuur is nu explosief, net als de vogelwaarnemers! Bleeke Heide met Gierzwaluwen, Regwulpen, Bosruiters, Tureluurs, Lepelaars. Merkske: Koekoeks, Zwarte, Groen Spechten, Boomvalken en veel Wielewaals! Aa of Weerijs: tweemaal Zwarte! Wouw (Gert vd Hart). Markdal: IJsvogel, vertraagde Brandgansjes, Oever- Gierzwaluwen én Rode Wouw!

Joop van Riet – natuurgids IVN Mark&Donge 2-5-2024

Grote verrassing bij boekpresentatie 'Stad en Plant'

Gastheer René Hollaers van Bredase boekhandel Van Kemenade & Hollaers had nog maar net de volle zaal verwelkomt en het woord aan Eric van der Hoeven gegeven. Toen die zich in zijn presentatie verslikte. Want daar kwam Burgemeester Paul Depla in vol ornaat met glinsterende ambtsketen binnenlopen en geroutineerd het woord overnemen. Voor Eric en mede auteur Aad van Diemen een complete verrassing. Vanwege al hun verdiensten voor de natuur 'had het de Koning behaagd hen een koninklijke onderscheiding door burgemeester Paul Depla op te laten spelden' wat met applaus ondersteund werd.

Aad van Diemen is al ruim dertig jaar IVN natuurgids, tweemaal bestuurslid natuurvereniging IVN Mark&Donge, schrijft geregeld stukjes en gedichten over het Markdal, organiseert de 20 km landschapswandelingen, enz. Samen met Eric zijn ze in Breda begonnen vreemde stadsplanten te inventariseren. Meestal in achterafstraatjes, hofjes, parkeerterreinen en steegjes. Zodat ze als vreemde snoeshanen ook gewaarschuwde BOA's college konden geven. Inmiddels is het vanuit Breda een landelijk project geworden.

Eric van der Hoeven was voorzitter en bestuurslid van KNNV-Breda en gaf dit weer nieuw elan. Bracht samen met Sectie-D standaardwerken Breda Buiten en Breda 750 jaar uit. Hij ontdekte jaren eerder de zeldzame Steenbreekvaren op de havenmuren en informeerde de gemeente daarover. De locatie werd ter bescherming met rood-witte linten afgezet. Dat beschouwde de onderhoudsploeg als aanwijzing om alle voegen in de kademuren goed schoon te borstelen..... wat natuurlijk hersteld moest worden! Later zag hij die zeldzame varen op nog een locatie, maar heeft dat maar niet meer gemeld! Inmiddels is er door Universiteit Delft uitgebreid onderzoek gedaan naar de beste voegspecie voor Steenbreekvarens in de kademuren van de Nieuwe Mark. En daar groeien ze al, een mooi resultaat!

Zijn bevlogenheid was ook zijn kenmerk als docent Biologie bij zijn Atheneum studenten in Dongen. Zodat ze nogal eens zeiden "meester Eric ga nu maar even koffie drinken, dan kunnen wij weer rustig werken!" Ook Natuurmuseum Brabant uit Tilburg droeg Aad voor vanwege zijn vrijwilligers werk daar als conservator Bijen en Wespen. Samen met Eric zetten ze zich ook in voor de steeds meer bedreigde insecten. Die zijn immers de broodnodige basis van onze biodiversiteit.

Nadat de burgemeester vertrok, konden Eric en Aad hun luchtige presentatie, tot vermaak van de toehoorders, afmaken. Daar was iedereen immers voor gekomen? Met het signeren van hun boeken was de voorraad snel op, en is inmiddels weer aangevuld! Aad werd de volgende ochtend in Bavel gewekt met een aubade om op het dorpsplein traditioneel als start van de feestelijke Koningsdag de Bavelse vlag te hijsen! Dat is wennen aan het harde leven van een gedecoreerde!

Markandalletjes

• Mooie weer toont voorjaar in alle pracht in meivakantie!
• Meander Galder als ‘vrijstromende Mark’ is gegraven. Nu ook ‘kokerduiker’ in uitmonding van ‘hoogwatergeul’ voorbij stuw Galder aangelegd. De zuidelijke inlaat (ter hoogte van de Markhoeve) wordt later gegraven. Stortstenen liggen al klaar. Alles volgens met Vereniging Markdal besproken ontwerp. Nog zonder de  wandel-/fietspaden voor recreatieve natuur-beleving. Daarover wordt nog overlegd.
• Ulvenhoutse Bos: Adviesgroep BromN vraagt GGA overleg Ulvenhoutse Bos andere visie voor aanpak hondenvermesting: “bevorder de maatschappelijke trend van aangelijnde honden en poepzakjes”. Wandelend genieten van de natuur moet mogelijk blijven, ook met hond. Technocratisch verbieden tast draagvlak voor behoud Ulvenhoutse Bos aan, vindt de BromN groep. Dat bleek al in de SBB ‘meedenkgroep’ van het GGA. “Neem juist mensen mee in een procesaanpak via gedragsbeïnvloeding, voorbeeldwerking en sociale controle”. GGA gaat dit inhoudelijk bespreken.
• Ook op de inloopavond in Koetshuis Anneville was vooral wandelen met honden een belangrijk thema. GGA/SBB neemt dit serieus op.
• Twee reeën bij ooievaarsnest op Schipperspad. Rustig kijkend naar wandelaar met hond, aan de lijn. Vanwege Koningsdag werd oranje jack gedragen. Is kleur die reeën niet zien, daarom zo rustig?
• IVN Natuurwandeling. Zondag 5 mei. 10-14u30. De Broskens (SBB). Mooie grensbeekdal Merkske. Aanmelden. Website IVN Mark&Donge.
• Dauwtrappen Hemelvaartsdag 9 mei. 6u. Start: 750 meter vóórbij Hooglaarsestraat 9. Prinsenbeek. Inschrijven: IVN Dintel&Marklanden.
• Dauwtrappen Hemelvaartsdag. Westbrabantse Vogelwerkgroep. Marlies Leestmans & Ria Lambregts. Donderdag 9 mei. 6u-10u. Start Schoolakkerplein. Breda.
• Bleeke Heide: Koekoeken (Jan Vriens, Jeanne van Dommel), ook de laatste trekvogels zijn er, voor even!: Gierzwaluwen (Tim Hendriks, Frank Kroos). Markdal: jagende Visarend bij Blauwe Kamer (Remco van Beest), Bonte Vliegenvanger (Harry van Vugt). Ooievaarsnest boven SBB nog steeds leeg, wel begroeid. Vier Boerenzwaluwen, twintig Oeverzwaluwen (Mark Nuiver), meanderwand klaar voor nestelen.